Cmentarz Komunalny w Legnicy - położony w Legnicy przy ul. Wrocławskiej 124 największy cmentarz w mieście, istniejący nieprzerwanie od 1822 r. Zajmuje obszar ok. 45 ha, ograniczony od południa ul. Wrocławską, od wschodu i północy - nasypami linii kolejowych (magistrala E 30 i linia kolejowa nr 137), od zachodu - aleją Ofiar Ludobójstwa OUN-UPA.
Cmentarzem administruje Legnickie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej. [źródło: Wikipedia, 835505]
| typ cmentarza | komunalny |
| stan cmentarza | czynny |
| [źródło: Wikipedia, 835505] |
Historia
Przed 1945 r..
Zbiorczy cmentarz komunalny w Legnicy został wytyczony w 1821 roku, kiedy po likwidacji parafialnych cmentarzy kościołów św. ap. Piotra i Pawła oraz Najświętszej Marii Panny, założonych na pocz. XIV w. w miejscu dzisiejszych północnych skrajów Parku Miejskiego, zakazano pochówku zmarłych w rejonie dawnych murów miejskich. Wówczas, w odległości 1,5 km na wschód od Starego Miasta, na obszarze 7,5 ha założono cmentarz komunalny dla wszystkich wyznań chrześcijańskich. Cmentarz poświęcono 9 września 1822.
Po raz pierwszy cmentarz uległ rozbudowie w 1845 roku, gdy wielka liczba śmiertelnych ofiar epidemii cholery wymusiła zwiększenie liczby kwater grzebalnych. Wtedy założenie powiększono i uregulowano (według projektu nieznanego z imienia Wolffa), wyznaczając 25 kwater grzebalnych i 3 leśne, w układzie zbliżonym do współczesnego, a także wznosząc tymczasowy dom pogrzebowy. Przez kolejne lata gromadzono fundusze na realizację postulatu wpływowego fabrykanta legnickiego Friedricha Teicherta, który postulował zastąpienie domu okazałą kaplicą położoną w centralnej części cmentarza, co zrealizowano w 1868-1869 r. wedle projektu inspektora Wolffa, poprawionego przez miejskiego radcę budowlanego Johanna Roberta Mendego. Kolejnych powiększeń obszaru nekropolii w kierunku wschodnim dokonywano w latach 1880, 1898 i 1915. W latach 1925-1926 do istniejącej kaplicy pogrzebowej dobudowano przykryte kopułą krematorium oraz budynek administracyjny. W 1926 r. w północnej części wyznaczono kwatery dla nowego cmentarza żydowskiego, zlikwidowanego przez nazistów w 1938 roku. Przy każdej rozbudowie dokonywano przedłużenia istniejących sieci wodnych i kanalizacyjnych, budowano nowe studnie, ciągi piesze i ogrodzenie.
W 1938 r. hitlerowskie władze zmieniły północne kwatery żydowskie w cmentarz garnizonowy. W trakcie II wojny światowej w krematorium palono zwłoki więźniów obozu koncentracyjnego Gross-Rosen w Rogoźnicy. W marcu 1944 roku w krematorium spalono zwłoki 10 lotników alianckich z grupy 50 zbiegłych z obozu jenieckiego w Żaganiu (kanwa filmu Wielka Ucieczka), zamordowanych przez gestapo, w tym zwłoki kapitana Włodzimierza Kolanowskiego.
Po roku 1945 r..
Po przejęciu Legnicy przez stronę polską krematorium zostało zamknięte (od tego czasu już nigdy nie pełniło swojej funkcji), a obok niego umieszczono tablice pamięci żołnierzy AK i Sybiraków oraz ustawiono urnę z prochami ofiar (filia muzeum Gross-Rosen). Po wysiedleniu ludności niemieckiej nagrobki sprzed 1945 r. (w tym kwatera ofiar I wojny światowej) zostały zdewastowane. Do 1960 roku większość grobów niemieckich została zlikwidowana. Wiele spośród starych płyt nagrobnych wykorzystano do budowy muru wokół cmentarza
W południowo-wschodniej części cmentarza w 1945 r. powstała zajmująca 0,8 ha kwatera żołnierzy Północnej Grupy Wojsk Armii Radzieckiej, którzy polegli w trakcie wojny lub zmarli w wyniku poniesionych obrażeń w legnickich szpitalach tuż po wojnie. W latach 70. radziecki cmentarz przebudowano. 6 listopada 1972 r. odsłonięto betonowy monument upamiętniający żołnierzy sowieckich. W północno-wschodniej części cmentarza istniały nagrobki radzieckich cywilów, którzy zmarli podczas pracy przy obsłudze garnizonu w latach 50. i 60.
W 1974 r. odcięto cmentarz komunalny od żydowskiego ulicą Pamiątkową, przemianowaną później na Pątnowską, następnie Aleję Ofiar Ludobójstwa OUN-UPA.
Ze wspólnej inicjatywy obecnych mieszkańców miasta i byłych legniczan zamieszkałych w Wuppertalu (miasto partnerskie Legnicy) przy kaplicy ustawiono w 1993 roku symboliczny pomnik w formie granitowej arkady, ku pamięci pochowanych w latach 1822-1945, których groby przestały istnieć. Pomnik wzniesiono według koncepcji miejscowego artysty Henryka Bacy.
Przy cmentarzu w latach 2000-2007 stanęła Cerkiew Zaśnięcia Najświętszej Maryi Panny w Legnicy, zbudowana według projektu Jacka Mermona.
23 lipca 2009 r. nawałnica, która przeszła przez Legnicę dokonała wiele szkód na cmentarzu, zniszczonych zostało wiele grobów, a także wiele starych, zabytkowych drzew.
W związku z wyczerpywaniem się miejsca na rozbudowę cmentarza, w latach 2009-2013 na wzgórzu Wąwelno wzniesiono nowy cmentarz komunalny dla miasta Legnicy. Dotychczasowa nekropolia jest rozbudowywana o kolumbaria, wznoszone w miejscu dawnych murów oddzielających sektory. [źródło: Wikipedia, 835505]
Przyroda
Cmentarz Komunalny na ul. Wrocławskiej uznaje się za jeden z cenniejszych zbiorów zabytkowej zieleni na obszarze Dolnego Śląska. Rosną tutaj topole, dęby, kasztanowce, robinie akacjowe, lipy, klony, jarzębiny, sosny, świerki, jodły, tuje i wierzby, z których najstarsze liczą sobie ponad 150 lat. Wiele drzew zniszczyła nawałnica z 23 lipca 2009 r. [źródło: Wikipedia, 835505]
