Cmentarz żydowski w Łodzi - cmentarz w Łodzi założony w 1892 roku, położony w południowej części Bałut, na niewielkim wzniesieniu pomiędzy ulicami Bracką, Zagajnikową, Zmienną i Inflancką; największa w Polsce pod względem powierzchni nekropolia żydowska (42 ha, ponad 230 tys. pochowanych, w tym ok. 45 tys. stanowią mogiły zmarłych i zamordowanych w okresie funkcjonowania łódzkiego getta). W momencie założenia był największym cmentarzem żydowskim w Europie, obecnie największym jest cmentarz berliński. [źródło: Wikipedia, 165874]
| wyznanie | Judaizm |
| typ cmentarza | wyznaniowy |
| stan cmentarza | czynny |
| [źródło: Wikipedia, 165874] |
Historia
Cmentarze żydowskie składają się zawsze z dwóch części: przedpogrzebowej i grzebalnej. W części przedpogrzebowej następuje przygotowanie zwłok do pochówku, między innymi poprzez rytualne obmycie zwłok wodą (na łódzkim cmentarzu zachował się metalowy stół do obmywania zwłok męskich) i zawinięcie ich w biały całun. Przygotowanie zwłok męskich odbywa się po prawej stronie domu przedpogrzebowego, a kobiecych po lewej. Dopiero tak przygotowane zwłoki przenosi się do części grzebalnej zwanej wiecznym domem (domem życia lub dobrym miejscem) przez wewnętrzną bramę. Unika się określeń związanych ze słowem śmierć. Ponieważ część przedpogrzebowa nie jest uświęcona spełnia również rolę części gospodarczej danego cmentarza.
Do zakończenia I wojny światowej.
W końcu XIX w. pierwszy cmentarz żydowski w Łodzi przy ul. Wesołej (obecnie nazywany starym) wypełnił całkowicie obszar jemu przeznaczony. Powstała konieczność budowy nowego i dlatego w 1891 roku Izrael Poznański kupił od Juliusza Heinzla ponad 10 hektarów terenów wydzielonych z dóbr Marysin i Arturówek. 5 sierpnia 1892 r. władze gubernialne wyraziły zgodę na lokalizację nowego cmentarza, którą zatwierdził 4 września 1892 r. Generał-Gubernator. 10 listopada 1892 r. Dozór Bóżniczy zawiadomił prezydenta Łodzi, że zamknięto stary cmentarz i otworzono nowy przy ul. Brackiej. W kwietniu 1898 r. nastąpiło otwarcie największego w Polsce domu przedpogrzebowego (powierzchnia zabudowy 850 m) wzniesionego według projektu Adolfa Zeligsona, z inicjatywy Miny Konstadt - wdowy po Hermanie - która podarowała na ten cel 18 tys. rubli.
Okres międzywojenny.
W okresie międzywojennym ulica wiodąca do bramy cmentarnej nosiła nazwę Cmentarnej. Obecną nazwę - Chryzantem, otrzymała w 1961 roku. W 2008 r. jej część od ul. Brackiej do bramy cmentarnej otrzymała nazwę Abrama Cytryna.
Okres okupacji niemieckiej, 1939-1945.
W okresie II wojny światowej teren cmentarza znalazł się w granicach getta. Pozostałością po tym tragicznym okresie jest tzw. pole gettowe, miejsce masowych pochówków więźniów getta i wiele innych osobnych mogił z tego okresu. Ogółem na tym polu pochowano ponad 45 tys. osób.
Okres współczesny.
W roku 1956 na terenie części przedcmentarnej stanął niewielki pomnik poświęcony ofiarom łódzkiego getta i obozów zagłady, w kształcie obelisku oraz świecznika i złamanego drzewa dębu.
W 1980 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. W 1984 r. powołano do życia Społeczny Komitet Opieki nad Cmentarzem Żydowskim w Łodzi. Od lat 90. XX wieku zauważalna jest intensyfikacja działań na rzecz ratowania nekropolii, m.in. uporządkowano Pole Gettowe, odrestaurowano zabytkową mozaikę wewnętrznej kopuły grobowca Poznańskiego, poddano renowacji dom przedpogrzebowy. Aktywnie, od przełomu lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX w., współdziała przy renowacji cmentarza Fundacja Rodziny Nissenbaumów.
W 2015 cmentarz został uznany pomnikiem historii. [źródło: Wikipedia, 165874]
