Dzieciństwo.
Rodzina Różewiczów przeprowadziła się tuż po I wojnie światowej z Osjakowa w Kaliskiem do Radomska i tam też urodził się Tadeusz, czwarty z pięciorga dzieci (starsi bracia - Bogumił, Eugeniusz, Janusz oraz młodszy Stanisław). Ojciec Władysław (1886-1977) - syn Stanisława i Zofii z Sieradzkich małżonków Różewiczów - był niższym urzędnikiem sądowym. Matka, Stefania Maria z Gelbardów (1895-1957) - córka Arona Lejba i Florentyny Ge(r)lbardów - zajmowała się domem. Wywodziła się z rodziny żydowskiej. Aby wyjść za mąż, zdecydowała się na chrzest. Tadeusz Różewicz uczęszczał do Gimnazjum im. Feliksa Fabianiego w Radomsku, w którym uzyskał małą maturę.
Starszy brat, Janusz Różewicz, miłośnik literatury, w latach szkolnych, wciągnął młodszego brata do wspólnego czytania. Poznali wtedy takie utwory, jak ''Ferdydurke'', ''Motory'', ''Król Ubu'', kolekcjonowali czasopisma, np. Chimera, Skamandra czy Wiadomości Literackie. Bracia studiowali literaturę i pisali pierwsze wiersze. Na własną rękę studiowali rozwiązania formalne poezji Leśmiana, Iłłakowiczówny, Juliana Przybosia (późniejszego mistrza Tadeusza Różewicza), o czym świadczą opublikowane w Czerwonych Tarczach parodie tych autorów napisane przez 17-letniego Tadeusza. Młody Różewicz pisywał także do pisma Pod znakiem Marii.
Janusz Różewicz był pierwszym z braci, który publikował wiersze w gazetach. Zasięgał też rad poetyckich w korespondencji z Józefem Czechowiczem i Wierzyńskim. Został wydalony z gimnazjum Fabianiego za poglądy komunistyczne, których dyrektor doszukał się w jednej klasówce I co ty na to, szary człowieku?. Musiał powtórzyć klasę, a w przeddzień matury wygrał ogólnopolski konkurs poetycki magazynu Polska Zbrojna.
Tadeusz Różewicz zdawał do Liceum Pedagogicznego w Piotrkowie Trybunalskim, jednak nie zaliczył egzaminu z powodu śpiewu. Był w trakcie starań o przyjęcie do Liceum Leśnego w Żyrowicach lub szkoły Marynarki Handlowej w Gdyni, gdy wybuchła wojna. Rodzina przechodziła wtedy problemy finansowe.
II wojna światowa.
Od 1939 Tadeusz zaczął pracować jako goniec i magazynier w Kreishauptmannschafcie w Radomsku, potem jako pracownik magistracki w kwaterunku prowadził ewidencję komornego. Następnie został uczniem stolarskim w Fabryce Mebli Giętych ''Thonet''.
Janusz Różewicz od początków wojny pracował w konspiracji pod pseudonimami Gustaw i Zbych, a w 1942 zaprzysiągł Tadeusza w Armii Krajowej (pseudonim Satyr). Tadeusz Różewicz szkolił się przez pół roku, a w 1943 przeniesiono go do oddziałów leśnych. Walczył z bronią w ręku od 26 czerwca 1943 do 3 listopada 1944 na terenie powiatów radomszczańskiego, koneckiego, włoszczowskiego, opoczyńskiego i częstochowskiego. Pisał wiersze i zajmował się dziennikarstwem (prowadził pismo Czyn Zbrojny). Jego poezja była tak podziwiana przez partyzantów, że dowódca oddziału odkomenderował go na tydzień do napisania większego tekstu.
W 1944 powstały Echa leśne uważane za właściwy debiut literacki Różewicza. Tomik składał się z wierszy, fraszek, humoresek, wywiadów, prozy poetyckiej utrzymanej w duchu patriotycznym. Także w tym tekście ujawnia się zamiłowanie młodego Różewicza do dzieł Słowackiego i Żeromskiego. Jest to dziełko pisane w duchu przystającym do poezji tamtego czasu (Krzysztof Kamil Baczyński, Tadeusz Gajcy), pojawia się bowiem bolesna wątpliwość - istnienie bohaterstwa w wojnie, w zabijaniu człowieka przez człowieka dla wyższej sprawy. To moralne spaczenie budzi obawy w sporze o wyzwoloną Polskę. Szersze deklaracje i skrajne postanowienia znaleźć można w tekstach powojennych, w ekspresjonistycznym debiucie powojennym czy w Do piachu. Młody Różewicz, jeszcze wtedy nieocalony, wyrażał w Echach leśnych jeszcze klasyczny model świata - usilnej wiary w odbudowę i zwycięstwo kultury polskiej oraz życia.
W 1943 roku Janusz Różewicz pisał o Echach leśnych zapowiadając bratu: ty będziesz lepiej pisał ode mnie, będziesz lepszym poetą.... W lipcu 1944 Janusz Różewicz został aresztowany przez Niemców, a po niedoszłej do skutku wymianie przez Anglików, rozstrzelany 3 sierpnia 1944 r.
W 1945 roku Tadeusz Różewicz ujawnił się w Komisji Likwidacyjnej. Trzy lata później został odznaczony Medalem Wojska Polskiego, a w 1974 r. londyńskim Krzyżem Armii Krajowej.
Awangarda Krakowska.
W 1945 Różewicz mieszkał w Częstochowie, współtworząc środowisko inteligenckie w tym mieście. 8 lipca debiutował w miejscowym piśmie literacko-artystycznym Głos Narodu satyrycznym wierszem ''Figa z Unry''. Juliana Przybosia poznał w redakcji czołowego tygodnika literackiego Odrodzenie. Zainteresowany młodym poetą Przyboś czym prędzej ściągnął go do Krakowa. Tam Tadeusz zdał maturę i został studentem historii sztuki na Uniwersytecie Jagiellońskim, jednak studiów nie ukończył. Wszedł do grupy młodej Neoawangardy Krakowskiej. Przyjaźnił się z takimi postaciami polskiej kultury, jak Tadeusz Kantor, Jerzy Nowosielski, Kazimierz Mikulski, Andrzej Wróblewski, Andrzej Wajda.
Różewicz debiutował trzykrotnie - przed wojną w pismach literackich, w czasie wojny poprzez teksty leśne i po wojnie. Trzeci debiut, jedyny, który Przyboś znał, uznał za rewolucyjny. Różewicz był wedle niego poetą, który jak Minerwa z głowy Jowisza wyskakuje zupełnie zbrojny. Tomy poetyckie ''Niepokój'' (1947) i ''Czerwona rękawiczka'' (1948) wywołały szok ówczesnej poezji. Leopold Staff korzystał z nich przy pisaniu swych ostatnich wierszy. Do najbardziej popularnych wierszy wchodzi Lament i Ocalony. Niedługo po ich wydaniu odpowiedział na nie Czesław Miłosz w tomie Ocalenie. Różewicz nadał nowy kształt poezji, co zaliczane jest do nurtu poezji odbudowującej sens po tragedii Auschwitz (wedle tezy Theodora Adorno, iż po Auschwitz nie można stworzyć nic autentycznego). To nowatorstwo polegało przede wszystkim na poetyce inaugurującej czwarty system wersyfikacji w poezji, a następnie piąty, nazywany często różewiczowskim. Wersyfikację młodego Różewicza analizowali tacy powojenni eksperci jak Maria Dłuska czy Zbigniew Siatkowski.
Wczesna powojenna poezja Różewicza jest przede wszystkim ekspresjonistyczna i katastroficzna, tak silnie, że oskarżano go o nihilizm. Oprócz tego krytyka wyrzucała poecie zainteresowanie, plagiatowanie zachodniej poezji. Socrealistyczne obrzydzenie do wpływów Eliota, Pounda, Russella na poezję Różewicza przejawiało się nie tylko u krytyków czysto komunistycznych, ale także u Wyki, który jednak podziwiał dokonania w poezji młodego poety.
Rok na Węgrzech.
Różewicz zaprzyjaźnił się z Tadeuszem Borowskim i obaj początkowo odnosili się sceptycznie do władzy komunistycznej. Obaj starali się wyjechać z kraju. Gdy Borowski starał się o wyjazd do USA, Różewicz poprosił przy wstawiennictwie Przybosia o stypendium do Paryża. Oba plany nie udały się, ale Borowskiemu udało się wyjechać do Berlina, a Różewiczowi do Budapesztu (na rok 1950). Różewicz nabrał dystansu do swojej poezji.
Na Węgrzech powróciła u niego fascynacja człowiekiem szarym - ''Troskliwość robotnicza o dobro wspólne'' nie była wbrew pozorom sielankopisarskim wierszem optymistycznym (Wyka), czy też czymś socrealistycznym, lecz szkicem postaci szarego człowieka. Prostota, szarość należy tu do osobliwej filozofii Różewicza sięgającej ideowo do ''Rzęsy'' Leopolda Staffa. Robotnik występujący w wierszu wystąpi potem w ''Kartotece'' jako Stary Górnik.
Wracając do Polski Różewicz postanowił zamieszkać w Gliwicach, odcinając się od wrogich mu środowisk literackich. Żył tam w skrajnej biedzie. Powstały wiersze ironizujące porządek życia - ''Czas, który idzie'', gdzie sugestywnie informuje o narzuconym porządku: komunizm ludzi podniesie
