Cmentarz Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (nazywany też S''tarym Cmentarzem'') - pierwszy zakopiański cmentarz przy ul. Kościeliskiej, założony w drugiej połowie XIX wieku przez pierwszego proboszcza zakopiańskiego, księdza Józefa Stolarczyka. [źródło: Wikipedia, 76571]
Historia
Cmentarz powstał w 1851 roku przy istniejącym już wcześniej i rozbudowywanym kościele p.w. św. Klemensa. Nazwa cmentarza pochodzi od nazwiska darczyńcy ziemi, na której jest zlokalizowany, Jana Pęksy. W gwarze góralskiej brzyz (brzyzek) oznacza urwisko nad potokiem. Bramę cmentarną zaprojektował Stanisław Witkiewicz.
Po masakrach 1861 roku dokonanych przez Rosję w Warszawie i Wilnie, zakopiańska rodzina Homolacsów ufundowała krzyż i tablicę, które stanęły w centrum cmentarza. Napis na tablicy głosił: ''Wieczny odpoczynek braciom niewinnie zamordowanym w Warszawie i Wilnie.'' Rok później starostwo w Nowym Targu nakazało usunąć napis.
W 1908 roku założono nowy cmentarz przy ulicy Nowotarskiej. Pod koniec 1931 roku, ''Stary Cmentarz'' wpisano do rejestru zabytków i nadano nazwę Cmentarza Zasłużonych. Oznaczało to, że każdy pochówek wymagał od tej pory zgody konserwatora zabytków, a na cmentarzu chowano już tylko ludzi wybitnych i zasłużonych dla Zakopanego, Tatr i Podhala.
Cmentarz otacza kamienny mur, który w latach 50. XX wieku z okazji stulecia nekropolii, został poddany renowacji za sprawą ówczesnego proboszcza, księdza Jana Tobolaka. Dodano wówczas kilkanaście płaskorzeźb oraz napis: ''Ojczyzna to ziemia i groby. Narody tracąc pamięć tracą życie. Zakopane pamięta''. Renowacja była pożądana, ponieważ po II wojnie światowej, cmentarz był w bardzo złym stanie (rozbite nagrobki, spróchniałe krzyże itp.).
Od połowy czerwca 2014 r. pobierana jest przez parafię opłata od zwiedzających cmentarz. Pieniądze przeznaczane są na konserwację obiektów. [źródło: Wikipedia, 76571]