Cmentarz św. Jana w Bydgoszczy

Liczba głosów 0

Piękny cmentarz

Liczba internautów, którzy uznali ten cmentarz za jeden z najpiękniejszych polskich cmentarzy wynosi 0. Jeśli Ty również uważasz, że to jeden z najpięknijszych polskich cmentarzy wybierz przycisk Piękny cmentarz i oddaj swój głos. Ranking polskich cmentarzy według liczby głosów jest prezentowany w zakłądce Polskie cmentarze. Zaznacz poniższą opcję jeśli uważasz, że ten cmentarz jest jednym z najpiękniejszych polskich cmentarzy. Twój głos wpłynie na pozycję cmentarza w rankingu najpiękniejszych polskich cmentarzy prezentowanym na stronie. Zamknij

Cmentarz św. Jana w Bydgoszczy - cmentarz katolicki. Jest obok cmentarza Starofarnego najstarszą zachowaną nekropolią w Bydgoszczy [źródło: Wikipedia, 1980778]

Lokalizacja

Cmentarz znajduje się na osiedlu Stary Fordon, we wschodnich rubieżach Bydgoszczy, w pobliżu rzeki Wisły. Teren cmentarza przylega od wschodu do ul. Cechowej, między ul. Pielęgniarską a Kryształową. [źródło: Wikipedia, 1980778]

Historia

Cmentarz św. Jana do 1990 r. należał do parafii św. Mikołaja, która wówczas była jedyną parafią katolicką na terenie Starego Fordonu. Cmentarz ten założono po 1780 r., w pewnym oddaleniu od świątyni parafialnej, co zostało wymuszone nowymi przepisami władz pruskich. Wcześniejszy cmentarz przykościelny, po raz pierwszy w źródłach pisanych odnotowano w 1555 r., a istniał on do końca XVIII wieku, przy kościele św. Mikołaja, częściowo w obrębie dzisiejszego rynku w Starym FordonieGąsiorowski Bogdan Paweł, Zyglewski Zbigniew: Cmentarze fordońskie [w.] Dzieje Fordonu i okolic. Praca zbiorowa pod red. Zdzisława Biegańskiego. Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne. Bydgoszcz 1997. .

Cmentarz przy ul. Cechowej został odnotowany po raz pierwszy w wizytacji parafialnej w 1781 r. Był to drugi cmentarz parafii św. Mikołaja, założony zgodnie z nowym zwyczajem tworzenia cmentarzy za miastem. W 1781 r. nikt jeszcze nie był na nim pochowany.
Pochówki rozpoczęły się po likwidacji starego cmentarza przykościelnego w pierwszym dziesięcioleciu XIX wieku. Do końca lat 20. XX w. był to główny katolicki cmentarz dla mieszkańców Fordonu i okolic.

Kościół św. Jana został wzniesiony w latach 1878-1879 dla fordońskiej gminy ewangelickiej, która posiadała również swój cmentarz, położony na wschód od obecnego. Został on zdewastowany po II wojnie światowej, a do dziś zachował się tylko jeden nagrobek (należący do Pauliny Schwarz z domu Heise (1853-1932), z zatartą inskrypcją). 17 września 2017 odsłonięto tu lapidarium upamiętniające nekropolię ewangelicką. Niektórych zmarłych z tego cmentarza ekshumowano i pochowano na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Bydgoszczy. Rekordowo niski poziom Wisły w czasie letniej suszy 2015 pozwolił odkryć kolejne nagrobki z tego cmentarza, które po 1945 posłużyły do umacniania nadbrzeży. Najstarszy nagrobek znaleziony w Wiśle pochodzi z 1894 roku.
Od ok. 1850 r. do 1950 na terenie przylegającym od wschodu do cmentarza ewangelickiego istniał także cmentarz więzienny Zakładu Karnego w Fordonie.

W 1990 r. po erygowaniu parafii katolickiej św. Jana przyznano jej cmentarz przy ul. Cechowej. W latach 90. XX w. przeprowadzono prace porządkowe. Utworzono lapidarium przenosząc niektóre stare nagrobki z ich dotychczasowego miejsca. Przy tej okazji uległo zniszczeniu kilka zabytkowych nagrobków z końca XIX i początków XX wieku.

W 1991 r. cmentarz został wpisany do rejestru zabytków. [źródło: Wikipedia, 1980778]

Charakterystyka

Cmentarz posiada powierzchnię 0,5 ha. W 1996 r. na jego terenie było pochowanych 1 tys. osóbWoźniak Zbigniew: Bydgoskie cmentarze. [w.] Bydgoska Gospodarka Komunalna. Bydgoszcz 1996. .
Najstarszym zachowanym nagrobkiem na cmentarzu jest żeliwny krzyż z 1839 r. umieszczony na cokole z piaskowca z grobu księdza Ignacego Kriegera.

Najstarsze i najciekawsze nagrobki zachowane na cmentarzu znajdują się w lapidarium:
* ks. Ignacy Krieger (1769-1839) - proboszcz fordoński,
* Marianna Pankowska (1833-1878) - córka mistrza kowalskiego,
* ks. Jan Gramse (1802-1879) - ur. w Kościerzynie, proboszcz koronowski (1832-1851), a następnie fordoński (od 1851 r.),
* Augustyn Wermuth (1800-1882), ur. w Rybniku, mieszkał w Fordonie, jego synem był ks. Juliusz (1837-1906) administrator parafii fordońskiej,
* Ignacy Kaszewski (1817-1891) - urodzony i zamieszkały w Jarużynie,
* Ludwik Karsten (1893-1909), na postumencie inskrypcje: polska i niemiecka,
* ks. Franciszek Litewski (1865-1934), ur. w Gniewie, duszpasterz zakładu karnego,
* Jan Sobieski (1858-1929) - organista fordoński,
* Kazimierz Grewing (1859-1929), lekarz i jego żona Antonina z Kuczyńskich,
* Jan Sikorski (1847-1936), bednarz, ur. w Fordonie,
* Rodzina Pękalów z Jarużyna (II połowa XIX wieku),
* Rodzina Rzeźniackich z Fordonu.

Poza terenem lapidarium na uwagę zasługują groby następujących osób:
* ks. Robert Reymann (1823-1883) - ur. w Kłodzku, proboszcz fordoński,
* Leonard Karol Reinhard (1871-1923), ur. w Wiedniu, chemik,
* ks. Juliusz Schmidt (1837-1929), ur. w Kartuzach, wikary w Toruniu, następnie w Tczewie, proboszcz w Bobrowie (od 1869), w Fordonie (od 1884), dziekan fordoński (1896-1912), oznaczony Orderem Orła Czerwonego IV Klasy,
* Antoni Zieliński (1839-1935), ur. w Ryńsku, restaurator na dworcu kolejowym w Fordonie.

Na cmentarzu znajduje się również wspólna mogiła ofiar egzekucji wykonanej przez niemiecki Selbstschutz 2 października 1939 r. przed kościołem na rynku fordońskim. Spoczywają tu:
* Wacław Wawrzyniak (1894-1939) - powstaniec wielkopolski, burmistrz Fordonu od 1921 r.,
* Benon Kaszewski - drogerzysta,
* Albin Piotrowski (1923-1939) - gimnazjalista,
* Waldemar Podgórski - rzeźnik,
* Stefan Zalesiak - maszynista w papierni w Fordonie,
* Polikarp Ziółkowski - właściciel przetwórni owoców w Fordonie,
* ks. Herbert Raszkowski - wikary,
* ks. prałat Henryk Szuman ze Starogardu. [źródło: Wikipedia, 1980778]