Rodzina.
Był synem Franciszka Kuca, kolejarza i powstańca śląskiego, oraz Anastazji z domu Kamińskiej. Wychowany w robotniczym domu w Szopienicach, matka i babka kultywowały religię katolicką, ale zarazem umożliwiały członkom rodziny poszukiwanie nieszablonowych ścieżek życiowych. Kazimierz Kutz powrócił do rodowego nazwiska Kutz, które rodzina nosiła w XIX wieku.
Wykształcenie.
Ukończył I LO im. Tadeusza Kościuszki w Mysłowicach. Angażował się w działalność organizacji młodzieżowych, takich jak Związek Harcerstwa Polskiego i OM TUR. W 1953 ukończył studia na wydziale reżyserii PWSF w Łodzi. W czasie studiów był członkiem zarządu uczelnianej organizacji Związku Młodzieży Polskiej.
Działalność zawodowa i publiczna w PRL.
Pracę reżyserską rozpoczął w 1955 jako asystent Andrzeja Wajdy przy realizacji ''Pokolenia''. Samodzielnym debiutem reżyserskim był w 1959 film ''Krzyż Walecznych''. Następnym filmem był źle przyjęty przez ówczesną krytykę ''Nikt nie woła''. Do jego kolejnych zrealizowanych obrazów należą ''Ludzie z pociągu'' według opowiadania Mariana Brandysa, film obyczajowy ''Ktokolwiek wie...'' oraz komedia ''Upał'' z Kabaretem Starszych Panów.
W 1966 był założycielem Stowarzyszenia Filmowców Polskich.
W 1968 opublikował w czasopiśmie Ekran (nr z 9 czerwca) tekst krytykujący tryb realizacji filmów, a w szczególności rolę kierowników literackich. W tym czasie trwała nagonka na inteligencję, piętnowaną wówczas przez moczarowców i Władysława Gomułkę, i opinia reżysera została - zdaniem Tadeusza Konwickiego i Jerzego Markuszewskiego - wykorzystana do poparcia tych ataków. Kazimierz Kutz krytykował też komedie Stanisława Barei, na określenie których stworzył sformułowanie bareizm, będące w jego intencji synonimem filmów bez artystycznych ambicji.
W 1969 zrealizował według własnego scenariusza ''Sól ziemi czarnej'', pierwszy film z tzw. tryptyku śląskiego, a w 1971 następny, ''Perłę w koronie''. Od 1971 do 1976 kierował Zespołem Filmowym Silesia, którego był założycielem. W latach 70. uczestniczył w naradach Komitetu Centralnego PZPR na temat kultury. Od 1976 zajmował stanowisko głównego reżysera w ośrodku TVP Katowice. Po nakręceniu filmu ''Linia'' (1974) otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski. W 1979 odbyła się premiera ostatniej części tryptyku śląskiego, ''Paciorków jednego różańca''.
Od połowy lat 70. był inwigilowany przez funkcjonariuszy SB w ramach operacji o kryptonimie Reżyser. W wyniku inwigilacji zanotowano, iż utrzymywał kontakty z osobami aktywnie działającymi w KSS KOR i nawiązywał kontakty z regionalnymi strukturami Solidarności[[https://web.archive.org/web/20140227172346/http://katalog.bip.ipn.gov.pl/showDetails.do?idx=K&katalogId=3&subpageKatalogId=3&pageNo=1&nameId=4136&osobaId=8824& Informacje w BIP IPN]. ]. Był współorganizatorem I Kongresu Kultury Polskiej w Warszawie. W czasie stanu wojennego został internowany w okresie od 14 do 21 grudnia 1981, następnie zwolniony na skutek interwencji biskupa Herberta Bednorza. Jako powód internowania podano ''utrzymywanie kontaktów z działaczami antysocjalistycznymi'', a także ''negatywny stosunek do władz partyjnych i rzeczywistości społeczno-politycznej w kraju'', co zdaniem ówczesnych władz stwarzało zagrożenie dla bezpieczeństwa PRL. Wkrótce w proteście przeciwko wydarzeniom w kopalni Wujek zrezygnował ze stanowiska głównego reżysera Ośrodka TV Katowice.
W latach 1985-1992 był wykładowcą na Wydziale Reżyserii Dramatu Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. Ludwika Solskiego w Krakowie.
Działalność zawodowa i publiczna w III RP.
Po zmianie ustroju w latach 1989-1991 zajmował stanowisko dyrektora ośrodka TVP Kraków. W 1994 odbyła się premiera filmu ''Śmierć jak kromka chleba'', traktującego o pacyfikacji KWK Wujek w grudniu 1981. W tym samym roku zrealizował telewizyjny film ''Zawrócony'', a w 1995 ''Pułkownika Kwiatkowskiego''.
Działalność polityczną rozpoczął w 1997, startując z powodzeniem w wyborach do Senatu IV kadencji jako kandydat bezpartyjny z listy Unii Wolności w województwie katowickim. W parlamencie pracował w Komisji Emigracji i Polaków za Granicą i Komisji Nauki i Edukacji. Od października 2001 do października 2005 pełnił funkcję wicemarszałka Senatu V kadencji, którą łączył z zasiadaniem w Komisji Kultury i Środków Przekazu. Był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005.
W wyborach parlamentarnych w tym samym roku po raz trzeci został senatorem. Startował z ramienia własnego komitetu wyborczego KWW Kazimierza Kutza, otrzymując 111 907 głosów w okręgu katowickim. W wyborach w 2007 kandydował do Sejmu z listy Platformy Obywatelskiej w tym samym okręgu, otrzymując 113 280 głosów. Został członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010. W październiku 2010 opuścił klub parlamentarny PO w geście solidarności z Januszem Palikotem, wspierając tworzone przez niego ugrupowanie.
W wyborach w 2011 ponownie ubiegał się o mandat senatora jako niezależny w okręgu wyborczym nr 80. Został wybrany na VIII kadencję Senatu, otrzymując 81 662 głosy. 27 października 2011 prezydent Bronisław Komorowski powierzył mu wykonywanie obowiązków marszałka seniora Senatu VIII kadencji podczas pierwszego posiedzenia 8 listopada 2011 (pełnił tę funkcję również w Senacie VI kadencji w 2005). W Senacie został przewodniczącym Koła Senatorów Niezależnych. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2014 bezskutecznie ubiegał się o mandat w okręgu śląskim, startując z pierwszego miejsca na liście komitetu wyborczego Europa Plus Twój Ruch i uzyskując 20 426 głosów. W 2015 nie kandydował w kolejnych wyborach parlamentarnych.
Przewodniczył Społecznemu Komitetowi Budowy Muzeum Śląskiego, był też patronem Festiwalu Sztuki Reżyserskiej Interpretacje, Festiwalu Filmów Kultowych oraz Kongresu Kultury na Górnym Śląsku. Należał do ZAIKS był założycielem Towarzystwa Przyjaciół Śląska w Warszawie. Związany z Górnym Śląskiem, przez wiele lat mieszkał na mazowieckiej wsi. Zwyciężył w plebiscycie Gazety Wyborczej na najwybitniejszego żyjącego Ślązaka. Okresowo publikował w tym dzienniku. W 2012 przystąpił do think tanku Ruchu Palikota.
Trzykrotnie żonaty; jego trzecią żoną była Iwona Świętochowska-Kutz (aktorka, grała w 1983 w filmie Kazimierza Kutza ''Na straży swej stać będę''); miał czwórkę dzieci (synów Gabriela i Tymoteusza, córki Wiktorię i Kamilę).
Deklarował się jako ateista.
Pod koniec życia mieszkał w domu opieki w Józefowie. Zmarł tamże 18 grudnia 2018. Urna z jego prochami została złożona na cmentarzu przy ul. Sienkiewicza w Katowicach; uroczystość pogrzebowa miała charakter świecki
