Absolwentka XXVIII Liceum Ogólnokształcącego im. Jana Kochanowskiego w Warszawie. Ukończyła studia etnograficzne na Uniwersytecie Warszawskim, później pracowała w Instytucie Polityki Naukowej i Szkolnictwa Wyższego (1974-1976) i w Polskiej Akademii Nauk (Instytut Krajów Socjalistycznych, 1976-1986).
Kariera polityczna.
W okresie PRL nie należała do organizacji politycznych. Aktywność polityczną rozpoczęła od działań związanych z obroną praw człowieka, w tym szczególnie praw kobiet. Od połowy lat 80. działała w Lidze Kobiet Polskich. Przez dwie kadencje pełniła funkcję przewodniczącej zarządu głównego tej organizacji. W 1991 przystąpiła do Ruchu Demokratyczno-Społecznego, z którego listy wyborczej w tym samym roku bezskutecznie kandydowała w wyborach parlamentarnych.
W 1993 z listy Unii Pracy została posłanką na Sejm II kadencji. Pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Sejmowej Komisji Edukacji, Nauki i Postępu Technicznego. Była jedną z dwóch posłanek wchodzących w skład delegacji Sejmu RP do Zgromadzenia Parlamentarnego Rady Europy. Przewodniczyła też polsko-mongolskiej grupie parlamentarnej (Mongolią zajmowała się naukowo pracując w Polskiej Akademii Nauk).
Do Sejmu ponownie została wybrana w 2001, uzyskała mandat w okręgu gdyńskim z listy koalicji Sojusz Lewicy Demokratycznej - Unia Pracy liczbą 23 666 głosów. Przez dwa miesiące była członkinią Komisji Kultury i Środków Przekazu. 29 listopada 2001 została sekretarzem stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów w rządzie Leszka Millera, miesiąc później objęła stanowisko Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn. Pracowała nad przyjęciem przez rząd w 2002 II Krajowego Programu Działań na Rzecz Kobiet.
W pierwszym i drugim rządzie Marka Belki została ministrem-członkiem Rady Ministrów oraz drugim, obok Jerzego Hausnera, wicepremierem (ds. komunikacji społecznej). Zgodnie z rozporządzeniem Prezesa Rady Ministrów z 11 maja 2004 do jej zadań należała m.in. koordynacja prac Rady Ministrów w zakresie polityki społecznej, równego statusu kobiet i mężczyzn oraz przeciwdziałania dyskryminacji, sprawowanie nadzoru, w zakresie wyznaczonym przez Prezesa Rady Ministrów, nad działalnością Rządowego Centrum Studiów Strategicznych oraz Pełnomocnika Rządu ds. Równego Statusu Kobiet i Mężczyzn.
Z Unii Pracy odeszła 19 kwietnia 2005, przystępując do założonej przez siebie partii o nazwie Unia Lewicy. Była członkinią komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005. W wyborach do Sejmu w tym samym roku po raz trzeci została posłanką, kandydując z listy Sojuszu Lewicy Demokratycznej. W grudniu 2005 wystąpiła z Unii Lewicy. Do końca życia pozostała osobą bezpartyjną.
W wyborach parlamentarnych w 2007 po raz czwarty uzyskała mandat poselski, kandydując z listy koalicji Lewica i Demokraci i otrzymując 14 827 głosów. Od 22 kwietnia 2008 zasiadała w klubie Lewica.
Zginęła 10 kwietnia 2010 w katastrofie polskiego samolotu Tu-154M w Smoleńsku w drodze na obchody 70. rocznicy zbrodni katyńskiej. Uroczystości pogrzebowe odbyły się 22 kwietnia 2010 w kościele św. Karola Boromeusza. Izabela Jaruga-Nowacka została pochowana na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie
Działalność i poglądy.
Działała na rzecz równouprawnienia kobiet, uczestniczyła w tzw. Manifach
Określała się jako polityk, ministra, wicepremierka. Promowała wprowadzanie i upowszechnianie żeńskich form językowych dla nazywania tego rodzaju wysokich stanowisk politycznych.
W 2010 odsłonięto poświęconą jej tablicę pamiątkową na gmachu Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie. W 2011 została założona Fundacja im. Izabeli Jarugi-Nowackiej, promująca działania równościowe i przeciwdziałająca wykluczeniu.
W 2017 w 67. rocznicę urodzin Izabeli Jarugi-Nowackiej jej imieniem nazwane zostało rondo w Słupsku.
Poświęcono jej również publikację pt. ''Drogi równości. Izabela Jaruga-Nowacka - polityk, feministka, działaczka lewicy''.
