Wybierz język

polski

Zamknij

cmentarz: Powązki, Warszawa
fotografia: Jacek Michiej
Wisława Szymborska
Wisława Szymborska, właśc. Maria Wisława Anna SzymborskaVioletta Szostak [http://poznan.wyborcza.pl/poznan/1,36037,11119254,Szymborscy__burzliwe_fortuny_obroty.html Szymborscy - burzliwe fortuny obroty] gazeta.pl, 2012-02-09. (ur. 2 lipca 1923 na Prowencie, obecnie część Kórnika, zm. 1 lutego 2012 w Krakowie) - polska poetka, eseistka, krytyczka, tłumaczka, felietonistka; laureatka Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1996), członek założyciel Stowarzyszenia Pisarzy Polskich (1989), członkini Polskiej Akademii Umiejętności (1995), dama Orderu Orła Białego. Od 1929 Wisława Szymborska mieszkała w Krakowie, gdzie debiutowała w 1945 na łamach Dziennika Polskiego wierszem ''Szukam słowa''. W 1952 w Spółdzielni Wydawniczej Czytelnik wydała pierwszy tom poetycki ''Dlatego żyjemy'', w tym samym roku została członkiem Związku Literatów Polskich. W latach 1953-1966 była kierownikiem działu poezji tygodnika Życie Literackie, następnie w latach 1967-1981 publikowała w nim felietony ''Lektury nadobowiązkowe'', które pisała do 2002. W 1983 nawiązała współpracę z Tygodnikiem Powszechnym. Od 1988 była członkiem PEN Clubu, od 2001 była członkiem honorowym Amerykańskiej Akademii Sztuki i Literatury.
Polska
obszar, na którym są dostępne usługi
obszar, na którym usługi nie są dostępne
Życiorys
Maria Wisława Anna Szymborska urodziła się na Prowencie, czyli folwarku (obszarze dworskim, który wówczas stanowił odrębną jednostkę administracyjną pomiędzy Kórnikiem a Bninem) położonym na południe od zamku w Kórniku, nad Jeziorem Kórnickim w Poznańskiem. Była drugą córką Wincentego Szymborskiego, prawicowego polityka, byłego wiceprezydenta Rzeczypospolitej Zakopiańskiej oraz zarządcy dóbr hrabiego Władysława Zamoyskiego, i Anny Marii z domu Rottermund (1890-1960). Rodzice Szymborskiej przenieśli się w styczniu 1923 z Zakopanego do Kórnika, dokąd hrabia Zamoyski wysłał Szymborskiego w celu uporządkowania spraw finansowych jego tamtejszej posiadłości. Po śmierci hrabiego w 1924, rodzina Szymborskich zamieszkała w Toruniu, a od 1929 w Krakowie przy ul. Radziwiłłowskiej. Wisława Szymborska uczęszczała tam początkowo do Szkoły Powszechnej im. Józefy Joteyko przy ul. Podwale 6, a następnie od września 1935 do Gimnazjum Sióstr Urszulanek przy ul. Starowiślnej 3-5.

Po wybuchu II wojny światowej kontynuowała naukę na tajnych kompletach, a od roku 1943 zaczęła pracować jako urzędniczka na kolei, by uniknąć wywiezienia na roboty do Rzeszy. W tym też czasie po raz pierwszy wykonała ilustracje do książki (podręcznik języka angielskiego ''First steps in English'' Jana Stanisławskiego) i zaczęła pisywać opowiadania oraz z rzadka - wiersze. Od 1945 brała udział w życiu literackim Krakowa, do 1946 należała do grupy literackiej Inaczej. Według wspomnień poetki największe wrażenie wywarł na niej Czesław Miłosz. W tym samym roku podjęła studia polonistyczne na Uniwersytecie Jagiellońskim, by następnie przenieść się na socjologię. Studiów jednak nie ukończyła ze względu na trudną sytuację materialną.

W kwietniu 1948 wyszła za mąż za poetę Adama Włodka. Nowożeńcy zamieszkali w Domu Literatów przy ul. Krupniczej 22. Niepowtarzalny klimat tego środowiska miał inspirujący wpływ na twórczość poetki. Z mężem rozwiodła się w 1954. Od października 1967 była związana z pisarzem Kornelem Filipowiczem aż do jego śmierci w 1990 (nie łączył ich jednak nigdy związek małżeński ani wspólne mieszkanie).

W pierwszych latach istnienia Studium Literacko-Artystycznego, odbywającego się na UJ, prowadziła na nim warsztaty poetyckie. W 1953 sygnatariuszka Rezolucji Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego.

W 1957 Szymborska nawiązała kontakty z paryską Kulturą i Jerzym Giedroyciem. W 1964 znalazła się wśród sygnatariuszy sfałszowanego przez władze protestu potępiającego Radio Wolna Europa za nagłośnienie Listu 34. W latach 1945-1966 była członkiem PZPR. W 1975 podpisała protestacyjny list 59, w którym czołowi polscy intelektualiści protestowali przeciwko zmianom w konstytucji, wprowadzającym zapis o kierowniczej roli PZPR i wiecznym sojuszu z ZSRR, a w styczniu 1978 deklarację założycielską Towarzystwa Kursów Naukowych.

Została członkiem komitetu poparcia Bronisława Komorowskiego przed przyspieszonymi wyborami prezydenckimi 2010.

W listopadzie 2011 Wisława Szymborska przeszła poważną operację. Zmarła 1 lutego 2012 w swoim domu w Krakowie w czasie snu. Informację o śmierci Szymborskiej przekazał jej sekretarz Michał Rusinek. Pogrzeb poetki odbył się 9 lutego 2012. Zgodnie z jej wolą urna z prochami została złożona w rodzinnym grobowcu na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kwatera GD rząd 10., grób numer 10). Pogrzeb miał charakter świecki.
Twórczość literacka






Pierwsze wiersze opublikowała w krakowskim Dzienniku Polskim, następnie w Walce i Pokoleniu. W tych czasach Wisława Szymborska była związana ze środowiskiem akceptującym socjalistyczną rzeczywistość. W latach 1947-1948 była sekretarzem dwutygodnika oświatowego Świetlica Krakowska i - między innymi - zajmowała się ilustracjami do książek. W 1949 roku pierwszy tomik wierszy Szymborskiej pt. ''Wiersze'' (według innych źródeł ''Szycie sztandarów'') nie został dopuszczony do druku. Cenzura PRL stwierdziła iż nie spełniał wymagań socjalistycznych. Jej debiutem książkowym był wydany w roku 1952 tomik wierszy pt. ''Dlatego żyjemy''. Szymborska została przyjęta do Związku Literatów Polskich. Była także członkiem Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. W latach 1953-1981 była członkiem redakcji Życia Literackiego, gdzie od 1968 roku prowadziła stałą rubrykę Lektury nadobowiązkowe, które zostały później opublikowane także w formie książkowej. W latach 1981-1983 wchodziła w skład zespołu redakcyjnego krakowskiego miesięcznika NaGłos. Kiedy w latach 80. rozwiązane zostało krakowskie Pismo, swoje Lektury nieobowiązkowe publikowała we wrocławskiej Odrze. Tu opublikowała m.in. wiersz Kot w pustym mieszkaniu, napisany po śmierci przyjaciela Kornela Filipowicza.

Szymborska była nierozerwalnie związana z Krakowem i wielokrotnie podkreślała swoje przywiązanie do tego miasta. Orędownikiem poezji Szymborskiej w Niemczech jest Karl Dedecius, tłumacz literatury polskiej. W twórczości Wisławy Szymborskiej ważne miejsce zajmują także limeryki, z tego względu zasiadała ona w Loży Limeryków, której prezesem jest jej sekretarz Michał Rusinek. Wisława Szymborska uznawana jest również za twórczynię i propagatorkę takich żartobliwych gatunków literackich, jak ''lepieje'', ''moskaliki'', ''odwódki'' i ''altruiki''. Należy do najczęściej tłumaczonych polskich autorów. Jej książki zostały przetłumaczone na 42 języki.

23 września 2012 w radiowej Trójce zostały wyemitowane niepublikowane dotąd wiersze Szymborskiej.
Krytyka
Najważniejszym zarzutem stawianym Szymborskiej jest jej postawa we wczesnym okresie PRL-u. W okresie stalinizmu zaliczana do Pryszczatych, grupy młodych pisarzy przełomu lat 40. i 50., entuzjastycznych propagatorów realizmu socjalistycznego, którzy za główne zadanie literatury przyjmowali wspieranie aparatu władzy we wprowadzaniu w polskim społeczeństwie ustroju socjalistycznego.

W lutym 1953 wraz innymi 52 osobistościami świata kultury podpisała tzw. ''Rezolucję Związku Literatów Polskich w Krakowie w sprawie procesu krakowskiego''. Akcja zbierania podpisów pod rezolucją była elementem walki władz PRL z Kościołem katolickim. W sfingowanym, pokazowym procesie grupa księży kurii krakowskiej została fałszywie oskarżona o działalność na rzecz Stanów Zjednoczonych. Zapadłe po procesie surowe wyroki, włącznie z trzykrotną karą śmierci, miały zademonstrować determinację władzy ludowej w zwalczaniu Kościoła katolickiego w Polsce i sparaliżować działalność wszelkich niezależnych wobec niej struktur. W okresie socrealizmu Szymborska tworzyła poezję wychwalającą nowy ustrój komunistyczny (wiersze Robotnik nasz mówi o imperialistach, Wstępującemu do Partii, Na powitanie budowy socjalistycznego miasta), a także utwory ku czci Lenina, Stalina czy Bieruta. Np. w jednym z wierszy z tomiku Dlatego żyjemy Lenin został przez nią nazwany nowego człowieczeństwa Adamem.
Laudacja Noblowska
W Wisławie Szymborskiej Szwedzka Akademia chce uhonorować przedstawicielkę niezwykłej czystości i siły poetyckiego spojrzenia. Poezji jako odpowiedzi na życie, sposobu na życie, pracy nad słowem jako myślą i wrażliwością. Wiersze Wisławy Szymborskiej to perfekcja słowa, wysoce wycyzelowane obrazy, myślowe allegro ma non troppo, jak nazywa się jeden z jej wierszy. Jednak ciemności, której nie ulegają one bezpośrednio, wyczuwa się w nich tak, jak ruch krwi pod skórą.
Księga Wpisów
Brak wpisów w Księdze Wpisów.
Zapalone znicze
Lista jest pusta
Galeria
Paweł Piotrowski / Agencja Agora
Paweł Piotrowski / Agencja Agora
Operatorem serwisu jest
Erkwadrat sp. z o.o.
ul. Letnia 16
05-510 Chyliczki
123-139-4399
+48 (22) 350 75 61
kontakt@pamietam.pl
facebook/pamietam
Rozliczenia transakcji
kartą płatniczą i e-przelewem
przeprowadzane są za pośrednictwem
dotpay.pl