Młodość.
Pochodził z Wielkopolski{{odn|Rakowski|1991|s=8}}. Urodził się 1 grudnia 1926{{odn|Eisler|2014|s=463}}. Był synem rolnika Franciszka Rakowskiego i Marii Mazurkiewicz{{odn|Eisler|2014|s=463}}. Do wybuchu wojny ukończył cztery klasy szkoły powszechnej. Jego ojciec został rozstrzelany przez Niemców, a rodzina wysiedlona. W okresie okupacji niemieckiej nie chodził do żadnej szkoły{{odn|Eisler|2014|s=464}}.
Pracował w Poznaniu jako robotnik w Zakładach Naprawczych Taboru Kolejowego. 23 stycznia 1945 zgłosił się do wojska. W kwietniu tego samego roku został skierowany do szkoły oficerskiej. Odbył kilkumiesięczne szkolenie w Szkole Oficerów Polityczno-Wychowawczych im. Ludwika Waryńskiego w Łodzi{{odn|Eisler|2014|s=465}}. W 1951 został przeniesiony do rezerwy w stopniu kapitana{{odn|Eisler|2014|s=467}}.
W 1949 ukończył kurs dziennikarzy KC PZPR{{odn|Eisler|2014|s=466}}. Studiował następnie w Instytucie Nauk Społecznych w Warszawie (studia ukończył w 1955). W 1956 doktoryzował się tam z nauk historycznych pod kierunkiem Bronisława Krauzego.
Działalność polityczna w Polsce Ludowej.
Lata 1946-1988.
W grudniu 1946 Mieczysław Rakowski wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej{{odn|Eisler|2014|s=465}}, następnie działał w Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej od początku jej istnienia (tj. od 1948). Zaliczany do puławian podczas walki o władzę w kierownictwie PZPR w połowie lat pięćdziesiątych{{odn|Eisler|1992|s=61-62}}. Od 1957 był pracownikiem politycznym Komitetu Centralnego PZPR w Warszawie (z przerwami na naukę).
Po likwidacji przez władze pisma Po prostu i wprowadzeniu na rynek mającej być mniej krytyczną wobec władz Polityki, od 1958 do 1982 pozostawał związany z tym pismem jako zastępca, a później redaktor naczelny tego pisma (do 1982)
Działał w Stowarzyszeniu Dziennikarzy Polskich (od 1951), będąc m.in. prezesem zarządu głównego w okresie 1958-1961. Od 1982 był członkiem Stowarzyszenia Dziennikarzy PRL.
Od 1972 do 1989 nieprzerwanie sprawował mandat posła na Sejm PRL. W Sejmie IX kadencji piastował funkcję wicemarszałka (do 17 czerwca 1988).
W 1975 został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.
W 1981 Sejm PRL VIII kadencji powołał go na urząd wicepremiera w rządzie Wojciecha Jaruzelskiego, który sprawował do 1985. Równolegle sprawował stanowisko przewodniczącego Komisji Rady Ministrów ds. Dialogu ze Związkami Zawodowymi (1981-1985) i członka Narodowej Rady Kultury (1983-1990).
Po wprowadzeniu stanu wojennego główny wśród członków władz zwolennik rozwiązania PZPR lub zawieszenia jej działalności.
25 sierpnia 1983 wziął udział w spotkaniu ze stoczniowcami Stoczni Gdańskiej w sali BHP. Wśród nich był Lech Wałęsa.
W grudniu 1987 został członkiem Biura Politycznego KC PZPR{{odn|Eisler|2014|s=511}}.
Rząd Mieczysława Rakowskiego.
27 września 1988 został powołany na Prezesa Rady Ministrów, zastępując Zbigniewa Messnera{{odn|Rakowski|1991|s=121}}. Rząd Mieczysława Rakowskiego podjął próby reform gospodarczych, doprowadzając m.in. do uchwalenia w 1988 przez Sejm IX kadencji przejrzystej i korzystnej dla drobnych i średnich przedsiębiorców ustawy o działalności gospodarczej tzw. ustawy Wilczka, przygotowanej przez ówczesnego ministra przemysłu Mieczysława Wilczka, kładącej podstawy pod przywrócenie w Polsce wolnego rynku po upadku i demontażu tzw. realnego socjalizmu{{odn|Stremecka|2013|s=247-248}}. Obecnie już nieobowiązująca ustawa Wilczka była często chwalona za swoje odbiurokratyzowanie i przejrzystość przez ekonomistów i polityków różnych opcji. Rząd Rakowskiego doprowadził także do przyjęcia ustaw umożliwiających komercjalizację niektórych przedsiębiorstw państwowych i urynkawiających ceny. Natomiast szczególne kontrowersje i krytykę, zwłaszcza wśród ówczesnych środowisk opozycyjnych, wywołała decyzja rządu o złożeniu do sądu wniosku o upadłość Stoczni Gdańskiej im. Lenina, historycznej kolebki ruchu związkowego i społecznego Solidarność{{odn|Eisler|2014|s=512}}. Rządowi Rakowskiego wytykano także przygotowanie i doprowadzenie do uchwalenia 17 maja 1989 przez Sejm szczególnie korzystnej dla polskiego Kościoła rzymskokatolickiego ustawy o stosunku państwa do Kościoła, powołującej m.in. Komisję Majątkową, legitymizującej - funkcjonującą już wcześniej w okresie PRL, tj. od 1949 - Komisję Wspólną Rządu i Episkopatu jako nadrzędne ciało konsultatywne pomiędzy władzami państwowymi a kościelnymi, czy też poszerzającej uprawnienia finansowe Funduszu Kościelnego. W związku z tym niektórzy późniejsi krytycy polityki premiera Rakowskiego zarzucali mu położenie podwalin pod powstanie w Polsce państwa wyznaniowego.
15 marca 1989 Rada Ministrów pod jego przewodnictwem podjęła uchwałę o anulowaniu decyzji Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej z września 1946 o pozbawieniu obywatelstwa m.in. generałów Andersa, Kopańskiego, Chruściela i Maczka, a także Stanisława Mikołajczyka. 26 lutego 1989 dostarczono generałowi Maczkowi prywatny list od premiera Rakowskiego z przeprosinami za odebranie obywatelstwa.
Obrady Okrągłego Stołu, wybory w 1989.
Za jego premierostwa doszło także do historycznych rozmów Okrągłego Stołu (poprzedzonych rozmowami w Magdalence, rozpoczętymi równolegle z powołaniem Mieczysława Rakowskiego na stanowisko premiera) pomiędzy rządzącą wówczas PZPR a opozycyjną Solidarnością, wskutek których podpisano porozumienie obejmujące m.in. przeprowadzenie 4 czerwca 1989 pierwszych w Polsce po II wojnie światowej - częściowo - wolnych wyborów parlamentarnych do tzw. Sejmu kontraktowego - Sejmu PRL X kadencji (1989-1991). W wyniku wyborów do parlamentarnych z czerwca 1989 otrzymał 8 213 671 (48,17%) głosów i nie uzyskał mandatu parlamentarnego{{odn|Eisler|2014|s=513}}. 2 sierpnia podał się do dymisji z funkcji premiera{{odn|Rakowski|1991|s=241}}.
Dalsza działalność w III RP.
Lata 1989-1999.
W lipcu 1989 po odejściu Wojciecha Jaruzelskiego z kierownictwa partii objął funkcję pierwszego sekretarza KC PZPR, doprowadzając do jej rozwiązania w styczniu 1990{{odn|Eisler|2014|s=517}}. Następnie został członkiem Socjaldemokracji Rzeczypospolitej Polskiej, którym był aż do jej rozwiązania w 1999.
W wyniku prowadzonego w latach 1990-1993 postępowania w związku z tzw. moskiewską pożyczką został mu przedstawiony zarzut popełnienia przestępstwa. Postępowanie zostało umorzone w 1993
Wycofanie się z życia publicznego.
Od tego czasu Rakowski wycofał się z czynnego życia politycznego, brał jednak udział w debatach publicznych - był redaktorem naczelnym pisma Dziś, pisywał do Trybuny {{odn|Eisler|2014|s=518}}, wydał dzienniki (10 tomów obejmujących lata 1958-1989), jak również dziennik z lat 1991-2001 (''Polski przekładaniec''). Od 2003 do 2004 prowadził swój własny talk-show w stacji TVP3, do którego zapraszał znane postaci z okresu PRL.
Był członkiem komitetu wyborczego Włodzimierza Cimoszewicza w wyborach prezydenckich w 2005.
Śmierć i pogrzeb.
W ostatnich latach życia cierpiał na nowotwór. Zmarł w szpitalu Warszawie. Został pochowany 18 listopada 2008 na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach. Przemówienie nad grobem wygłosił były prezydent RP Wojciech Jaruzelski{{odn|Eisler|2014|s=519}}.
Był mężem aktorki Elżbiety Kępińskiej, a wcześniej mężem skrzypaczki Wandy Wiłkomirskiej, z którą miał dwóch synów{{odn|Stremecka|2013|s=111}}.
5 marca 1997 został odznaczony przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Krzyżem Wielkim Orderu Odrodzenia Polski. Poza tym posiadał Order Sztandaru Pracy II klasy, Złoty Krzyż Zasługi i Medal 10-lecia Polski Ludowej.
W 1988 wyróżniony przez Wojciecha Jaruzelskiego Medalem pamiątkowym 40-lecia PZPR.
Autor książek:
* ''SDP w okresie powojennym 1949-1954'' (1960)
* ''Ameryka wielopiętrowa'' (1964)
* ''Przesilenie grudniowe'' (1981)
* ''Rzeczpospolita na progu lat osiemdziesiątych'' (1981)
* ''Partnerstwo'' (1982)
* ''Jak to się stało'' (1991)
* ''Zanim stanę przed Trybunałem'' (1992)
* ''Do M.F. Rakowskiego pisali. Lata-listy-ludzie'' (1993)
* ''Dzienniki polityczne'' (1998-2005, dziesięć tomów obejmujących lata 1958-1990)
