Józef Szafranek

Życiorys

Urodził się w Gościęcinie jako syn miejscowego młynarza. Po zakończeniu studiów we Wrocławiu przyjął tam 9 marca 1831 roku święcenia kapłańskie. W latach 1831-1832 był wikarym w Grzędzinie. W latach 1832-1839 był wikarym w Raciborzu. W 1839 r. założył pierwsze w Europie koło czytelnicze w Bytomiu. Od 1840 roku do śmierci był proboszczem bytomskiej parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Bytomiu.

Deputowany do Pruskiego Zgromadzenia Konstytucyjnego w 1848 r. i Pruskiego Zgromadzenia Narodowego, w 1848 r. w okręgu bytomsko-tarnogórskim, a w 1849 r. w okręgach żorskim i gliwickim. Pierwotnie zasiadał w ławach lewicy (niemieckich demokratów), a w kolejnej kadencji przeniósł się do Koła Polskiego, po wstąpieniu do niego Marcina Gorzołki. W konstytuancie pruskiej ks. Szafranek oświadczył w dniu 24 sierpnia 1848 r., iż Górnoślązacy nie interesują się dążnościami politycznymi Polaków w Poznańskiem i chodzi im jedynie o sprawy językowe. Uczestnicy wieców, w których przemawiał wznosili okrzyki: Niech żyje narodowość śląska. Częstokroć przypisuje mu się założenie Ligi Polskiej, tymczasem nie jest nawet naukowo stwierdzone, że do niej należał.

Podczas Wiosny Ludów w dniu 21 lipca 1848 r. w niemieckim Zgromadzeniu Narodowym, ks. Szafranek postawił wniosek, w którym zażądał w ośmiu punktach praw dla po polsku mówiących ŚlązakówFranciszek Antoni Marek, Działalność społeczna i narodowa ks. Józefa Szafranka, Opole 1968.. Dotyczyły one m.in.:
* zagwarantowania i pielęgnowania języka polskiego na Górnym Śląsku,
* wydawania praw, rozkazów, dekretów, rozporządzeń, nakazów i obwieszczeń w języku polskim i w wystarczającej ilości,
* uczynienia języka polskiego językiem wykładowym w udzielaniu nauki religii i nauki elementarnej w powiatach, wsiach i koloniach zamieszkanych przeważnie przez Polaków.

Latem 1848 r. wraz z Józefem Lompą, Emanuelem Smołką i dziennikarzem z Krakowa Józefem Łepkowskim zaczął wydawać w Bytomiu pierwszą prawdziwie polską gazetę na Górnym Śląsku: Dziennik Górnośląski.

W 1851 r. musiał zrzec się mandatu, gdyż jego wypełnianie kolidowało z pracą duszpasterską, wcześniej krytykowany przez zwierzchników za swoją lewicową postawę (gdy biskup zakazał mu zasiadania w ławach poselskich lewicy - stał przez całe posiedzenia), a tym samym zakończyć karierą polityczną.

Działał w ruchu trzeźwości ks. Jana Alojzego Ficka z Piekar Śląskich. W czasie epidemii cholery i tyfusu opiekował się chorymi, ubogimi i sierotami.

W r. 1855 napisał list do bytomskiego magistratu, motywujący potrzebę utrakwistycznego (dwujęzycznego) szkolnictwa. Jednak w r. 1856 wbrew jego intencjom podzielono klasy dwujęzyczne na polskie i niemieckie.

Założył pierwszą żeńską szkołę zawodową w 1853 r. oraz przyczynił się do założenia katolickiego gimnazjum w Bytomiu w 1867 r., a także w r. 1869 szkoły średniej dla dziewcząt i ochronki.

Współzałożyciel kasyna katolickiego; twórca Stowarzyszenia Rodzin Chrześcijańskich. Zakładał szkoły niedzielne, wprowadził msze św. szkolne, nabożeństwa i kazania dla dzieci; wprowadził zwyczaj częstego przystępowania do Komunii św.; organizował pielgrzymki do Piekar i na Górę Świętej Anny.

Po zabronieniu w czasach Kulturkampfu nauczania języka polskiego w szkołach elementarnych w 1872 r. został przez władze pruskie w roku następnym odsunięty od nadzoru nad szkołami.

Wskutek obrażeń po wypadku zmarł w dniu 7 maja 1874 roku w Bytomiu. Na jego pogrzebie w języku polskim wygłosił mowę ks. Antoni Stabik.

Księdza Józefa Szafranka pochowano na cmentarzu Mater Dolorosa w Bytomiu. [źródło: Wikipedia, Józef_Szafranek]