Roman Wilhelmi

Życiorys

Urodził się 6 czerwca 1936 roku jako najstarszy syn Zdzisława i Stefanii Wilhelmich. Miał dwóch młodszych braci - Eugeniusza i Adama. Absolwent PWST w Warszawie (1958). Aktor teatrów warszawskich (m.in. w latach 1958-1982 Teatru Ateneum), występował w licznych pierwszoplanowych rolach filmowych (''Czterej pancerni i pies'', ''Zaklęte rewiry'', ''Kariera Nikodema Dyzmy''), często charyzmatycznych. Grane przez niego postacie były charakterystyczne, co w dużej mierze należy przypisywać jego osobowości. Prezentował aktorstwo w różnych gatunkach filmowych od debiutanckiego kina historycznego, poprzez dramat (''Bez znieczulenia'', 1979), akcję (''Prywatne śledztwo''), po komedię (''Kariera Nikodema Dyzmy'', ''Alternatywy 4''). Zmarł na raka wątroby. Został pochowany na cmentarzu wilanowskim w Warszawie.

Pierwszy związek małżeński zawarł w 1958 roku z Danutą, późniejszą dziennikarką. Drugie małżeństwo zawarł z Mariką Kollar - węgierską tłumaczką, z tego związku pochodzi syn Rafał (ur. 1970). Po rozwodzie w 1976 roku trudna sytuacja Mariki zmusiła ją do emigracji z synem do Austrii.

Nagrody

* 1967
** nagroda zespołowa dla realizatorów i wykonawców serialu ''Czterej pancerni i pies''
* 1975
** nagroda aktorska za rolę w filmie ''Zaklęte rewiry'' (2. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku)
* 1979
** nagroda za rolę w spektaklu Teatru TV ''Czarownice z Salem'' (II Festiwal Teatrów Telewizyjnych Olsztyn)
** nagroda za rolę McMurphyego w ''Lot nad kukułczym gniazdem'' (XIX Kaliskie Spotkanie Teatralne Kalisz)
* 1980
** główna nagroda zespołowa w przeglądzie sztuk telewizyjnych za rolę w spektaklu ''Czarownice z Salem'' (XX Kaliskie Spotkanie Teatralne Kalisz)
** nagroda komitetu ds. RTV I stopnia za rolę w serialu ''Kariera Nikodema Dyzmy''
** nagroda aktorska za rolę w filmie ''Ćma'' (7. Festiwal Polskich Filmów Fabularnych w Gdańsku)
* 1981
** Złoty Ekran za osiągnięcie artystyczne w dziedzinie aktorstwa telewizyjnego ze szczególnym uwzględnieniem ról w serialu ''Kariera Nikodema Dyzmy'' i w spektaklu ''Proces''
** medal za najlepszą rolę męską oraz nagroda dziennikarzy radzieckich z APN Nowosti za rolę w filmie ''Ćma'' (XII Międzynarodowy Festiwal Filmowy Moskwa)
* 1982
** nagroda za najlepszą rolę męską w filmie ''Wojna światów - następne stulecie'' (Międzynarodowy Festiwal Filmowy Imafic '81 Madryt)
** nagroda za najlepszą rolę męską w filmie ''Wojna światów - następne stulecie'' (Festiwal Filmów Fantastycznych Triest)
* 1983
** nagroda zespołowa Wydziału Kultury UW oraz Puchar Stoczni Szczecińskiej za rolę w spektaklu ''Dwoje na huśtawce'' (Szczeciński Tydzień Teatralny)

Role filmowe i teatralne

{| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 style="border: 1px gray solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%"
|- bgcolor=#ececec
! tytuł
! reżyser
! rola
|-
| 1. ''Eroica'', 1957
| Andrzej Munk
| Powstaniec
|-
| 2. ''Krzyżacy'', 1960
| Aleksander Ford
| Kniaź Jamont
|-
| 3. ''Dziś w nocy umrze miasto'', 1961
| Jan Rybkowski
| Francuz Pierre
|-
| 4. ''Wielka, większa i największa'', 1962
| Anna Sokołowska
| mieszkaniec planety układu Vega
|-
| 5. ''Wiano'', 1963
| Jan Łomnicki
| Staszek Stosina
|-
| 6. ''Czterej pancerni i pies'', serial TV 1966
| Konrad Nałęcki
| Olgierd Jarosz
|-
| 7. ''Mąż pod łóżkiem, cykl: Komedie pod łóżkiem'', 1967
| Stanisław Różewicz
| młodzieniec spod łóżka
|-
| 8. ''Westerplatte'', 1967
| Stanisław Różewicz
| mat Franciszek Bartoszak
|-
| 9. ''Do przerwy 0:1'', 1969
| Stanisław Jędryka
| Romek Wawrzusiak
|-
| 10. ''Paragon gola'', 1969
| Stanisław Jędryka
| Romek Wawrzusiak
|-
| 11. ''Wakacje z duchami'', 1969
| Stanisław Jędryka
| Grzegorz Otowicz, naukowiec
|-
| 12. ''Nagrody i odznaczenia'', 1973
| Jan Łomnicki
| Kapitan Szpak
|-
| 13. ''Stawiam na Tolka Banana'', 1973
| Stanisław Jędryka
| Wacek
|-
| 14. ''S.O.S.'' (serial telewizyjny) (1974)
| Janusz Morgenstern
| Andrzej Schmidt
|-
| 15. ''Dzieje grzechu'', 1975
| Walerian Borowczyk
| Antoni Pochroń
|-
| 16. ''Zaklęte rewiry'', 1975
| Janusz Majewski
| Robert Fornalski
|-
| 17. ''Mistrz zawsze traci'' cykl: ''Parada oszustów'', 1976
| Grzegorz Lasota
| Brassieur, mieszkaniec Labriet
|-
| 18. ''Zaklęty dwór'', serial TV, 1976
| Antoni Krauze
| Starościc Mikołaj Żwirski
|-
| 19. ''Lalka'', serial TV, 1977
| Ryszard Ber
| Kazio Starski
|-
| 20. ''Sam na sam'', 1977
| Andrzej Kostenko
| Bogdan - ginekolog
|-
| 21. ''Sprawa Gorgonowej'', 1977
| Janusz Majewski
| inżynier Zaremba
|-
| 22. ''Tajny detektyw'', film TV, cykl: ''Parada oszustów'', 1977
| Grzegorz Lasota
| Władysław Trzpil, złodziej
|-
| 23. ''Jaguar 1936'', film TV, cykl: ''Parada oszustów'', 1977
| Grzegorz Lasota
| Recepcjonista
|-
| 24. ''Bez znieczulenia'', 1978
| Andrzej Wajda
| Broński
|-
| 25. ''Zielona miłość'', serial TV, 1978
| Stanisław Jędryka
| Błażej Morawiecki sekret. Partii
|-
| 26. ''Aria dla atlety'', 1979
| Filip Bajon
| Bolcio Rogalski
|-
| 27. ''Kariera Nikodema Dyzmy'', 1979
| Jan Rybkowski
| Nikodem Dyzma
|-
| 28. ''Ćma'', 1980
| Tomasz Zygadło
| dziennikarz Jan
|-
| 29. ''Mniejsze niebo'', 1980
| Janusz Morgenstern
| Artur Gunter
|-
| 30. ''Okolice spokojnego morza'', 1981
| Zbigniew Kuźmiński
| Kpt Roman Markowski
|-
| 31. ''Wojna światów - następne stulecie'', 1981
| Piotr Szulkin
| Iron Idem
|-
| 32. ''Odwet'', 1982
| Tomasz Zygadło
| inżynier Świdrycki
|-
| 33. ''Zapach psiej sierści'', 1982
| Jan Batory
| Paweł
|-
| 34. ''Alternatywy 4'', serial TV, 1983
| Stanisław Bareja
| Stanisław Anioł
|-
| 35. ''Widziadło'', 1983
| Marek Nowicki
| Piotr Strumiński
|-
| 36. ''Jesienią o szczęściu'', film TV, 1985
| Stanisław Jędryka
| Jan Grabowski reżyser filmowy
|-
| 37. ''Pan W.'', film TV, 1985
| Krzysztof Gruber
| Szef
|-
| 38. ''Prywatne śledztwo'', 1986
| Wojciech Wójcik
| Rafał Skonecki
|-
| 38. ''Rykowisko'', 1986
| Grzegorz Skurski
| Wiktor Szałaj
|-
| 39. ''Klątwa Doliny Węży'', 1987
| Marek Piestrak
| Traven
|-
| 40. ''Zad wielkiego wieloryba'', 1987
| Mariusz Treliński
|Fryzjer
|-
| 41. ''La note bleue'' (''Błękitna nuta''), 1987
| Andrzej Żuławski
| Adalbert Grzymała
|-
| 42. ''Kolacja na cztery ręce'', Teatr TV, 1990
| Kazimierz Kutz
| Jerzy Fryderyk Händel
|}

{| border=1 cellpadding=3 cellspacing=0 style=''border: 1px gray solid; border-collapse: collapse; font-size: 100%''
|- bgcolor=#ececec
! autor, teatr, data premiery
! reżyser
! rola

|-
|1. Jean Anouilh ''Skowronek'', Sala Kongresowa PKiN, Warszawa 24.09.1956
|Czesław Szpakowicz
|Brat
|-
|2. Molier ''Lekarz mimo woli'', Teatr Ateneum, Warszawa 01.10.1958
|Jerzy Rakowiecki
|Leader
|-
|3. Franz Kafka ''Proces'', Teatr Ateneum, Warszawa 06.12.1958
|Jan Kulczyński
|Willem: Głos w głębi mieszkania
|-
|4. Tennessee Williams ''Tramwaj zwany pożądaniem'', Teatr Ateneum, Warszawa 12.01.1959
|Aleksander Bardini
|Stanley
|-
|5. William Szekspir ''Sen nocy letniej'', Teatr Ateneum, Warszawa 28.04.1959
|Aleksander Bardini
|Demetriusz
|-
|6. Juliusz Słowacki ''Lilla Weneda'', Teatr Ateneum, Warszawa 16.07.1959
|Jan Kulczyński
|Lech
|-
|7. Tymoteusz Karpowicz ''Studnia'', Teatr Ateneum, Warszawa 30.01.1960
|Jan Kulczyński
|I Milicjant
|-
|8. William Szekspir ''Król Henryk IV'', Teatr Ateneum, Warszawa 04.03.1960
|Aleksander Bardini
|Gadschill
|-
|9. W. Siemion, E. Brzozowska ''Ballady i fraszki'', Teatr Ateneum, Warszawa 07.05.1960
|Wojciech Siemion
|Rycerz
|-
|10. William Saroyan ''Zabawa jak nigdy'', Teatr Ateneum, Warszawa 15.06.1960
|Aleksander Bardini
|Pijak
|-
|11. Ariano Suassuna ''Testament psa'', Teatr Ateneum, Warszawa 14.09.1960
|Konrad Swinarski
|Severino
|-
|12. William Szekspir ''Ryszard III'', Teatr Ateneum, Warszawa 17.10.1960
|Jacek Woszczerowicz
|Ksiądz;Morderca Walter Herbert
|-
|13. Leon Schiller ''Kram z piosenkami'', Teatr Ateneum, Warszawa 25.02.1961
|Barbara Fijewska
|Pasterz; zakonnik; Dworzanin
|-
|14. Jean-Paul Sartre ''Więźniowie z Altony'', Teatr Ateneum, Warszawa 07.10.1961
|Janusz Wamiński
|Feldfebel Heinrich
|-
|15. Jean Genet ''Murzyni'', Teatr Ateneum, Warszawa 02.12.1961
|Zygmunt Hübner
|Wioska
|-
|16. Krzysztof Choiński ''Krucjata'', Teatr Ateneum, Warszawa 24.03.1962
|Jan Bratkowski
|Achilles
|-
|17. Stanisław Grochowiak ''Partita na instrument drewniany'', Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1962
|Zdzisław Tobiasz
|Żołnierz
|-
|18. Janusz Krasiński ''Kwatery'', Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1962
|Zdzisław Tobiasz
|Igła
|-
|19. Max Frisch ''Andorra'', Teatr Ateneum, Warszawa 02.05.1962
|Janusz Warmiński
|Żołnierz andorrański
|-
|20. William Faulkner ''Requiem dla zakonnicy'', Teatr Ateneum, Warszawa 23.06.1962
|Jerzy Markuszewski
|Peter
|-
|21. John Whiting ''Demony'', Teatr Ateneum, Warszawa 02.03.1963
|Andrzej Wajda
|De Conde
|-
|22. Ryszard Smożewski ''Pięć pytań i nic więcej'', Teatr Ateneum, Warszawa 01.05.1963
|Jan Biczycki
|Aktor B; Gaduła i in.
|-
|23. Krzysztof Choiński ''Nocna opowieść'', Teatr Ateneum, Warszawa 07.03.1964
|Janusz Warmiński
|Zezowaty
|-
|24. Agnieszka Osiecka ''Niech no tylko zakwitną jabłonie'', Teatr Ateneum, Warszawa 16.06.1964
|Jan Biczycki
|inżynier Metropolitaine
|-
|25. Maciej Zenon Bordowicz ''Idący o poranku'', Teatr Ateneum, Warszawa 16.01.1965
|Kazimierz Dejmek
|Cudny
|-
|26. Witold Wandurski ''Śmierć na gruszy'', Teatr Ateneum, Warszawa 04.06.1966
|Józef Szajna
|Pan w żakiecie
|-
|27. Arthur Miller ''Incydent w Vichy'', Teatr Ateneum, Warszawa 12.10.1966
|Janusz Warmiński
|Major
|-
|28. Isaak Babel ''Zmierzch'', Teatr Ateneum, Warszawa 12.10.1966
|Bohdan Korzeniewski
|Lowka Krzyk
|-
|29. Peter Weiss ''Męczeństwo i śmierć Jeana Paula Marata, przedstawione przez zespół aktorski''
''przytułku w Charenton pod kierunkiem pana De Sade'', Teatr Ateneum, Warszawa 10.06.1967
|Konrad Swinarski
|Duperret
|-
|30. Leon Kruczkowski ''Niemcy'', Teatr Ateneum, Warszawa 20.10.1967
|Janusz Warmiński
|Willi
|-
|31. Harold Pinter ''Dozorca'', Teatr Ateneum, Warszawa 13.05.1968
|Jacek Woszczerowicz
|Nick
|-
|32. Aleksander Fredro ''Dyliżans'', Teatr Ateneum, Warszawa 18.05.1968
|Jerzy Goliński
|Pułkownik Ludmir
|-
|33. Stanisław Ignacy Witkiewicz ''Sonata Belzebuba'', Teatr Ateneum, Warszawa 14.06.1969
|Wanda Laskowska
|Hieronim Sakalyi
|-
|34. Andrzej Trzebiński ''Aby podnieść różę'', Teatr Ateneum, Warszawa 17.02.1970
|Janusz Warmiński
|Deromur Ilfare
|-
|35. Ernest Bryll ''Kurdesz'', Teatr Ateneum, Warszawa 11.06.1970
|Janusz Warmiński
|Duraś
|-
|36. Henryk Ibsen ''Peer Gynt'', Teatr Ateneum, Warszawa 28.08.1970
|Maciej Prus
|Peer Gynt
|-
|37. Fiodor Dostojewski ''Biesy'', Teatr Ateneum, Warszawa 13.03.1971
|Janusz Warmiński
|Fideka
|-
|38. Samuel Beckett ''Czekając na Godota'', Teatr Ateneum, Warszawa 27.04.1971
|Maciej Prus
|Pozzo
|-
|39. Stanisław Ignacy Witkiewicz ''Szewcy'', Teatr Ateneum, Warszawa 12.08.1971
|Maciej Prus
|Prokurator Scurvy
|-
|40. Fryderyk Schiller ''Don Carlos'', Teatr Ateneum, Warszawa 15.01.1972
|Maciej Prus
|Markiz Posa
|-
|41. Arnold Wesker ''Kuchnia'', Teatr Ateneum, Warszawa 15.04.1972
|Janusz Warmiński
|Peter
|-
|42. Maksym Gorki ''Na dnie'', Teatr Ateneum, Warszawa 11.10.1972
|Jan Świderski
|Waśka Piepieł
|-
|43. Stanisław Ignacy Witkiewicz ''Gyubal Wahazar'', Teatr Ateneum, Warszawa 06.01.1973
|Maciej Prus
|Józef Rypmann
|-
|44. Tadeusz Peiper ''Skoro go nie ma'', Teatr Ateneum, Warszawa 06.01.1973
|Janusz Warmiński
|Przyw
|-
|45. Andrzej Kondratiuk ''Kogel-mogel'', Zielona Góra 1974
|Andrzej Kondratiuk
|Mąż
|-
|46. Christopher Marlowe ''Tragiczne dzieje Doktora Fausta'', Teatr Ateneum, Warszawa 26.04.1975
|Maciej Prus
|Mefistofeles
|-
|47. -dön von Horváth ''A miłość nigdy się nie kończy'', Teatr Ateneum, Warszawa 01.08.1976
|Janusz Warmiński
|Karol
|-
|48. August Strindberg ''Panna Julia'', Teatr Stara Prochownia, Warszawa 1977
|Bohdan Korzeniewski
|Jean
|-
|49. Wasilij Szukszyn ''Ludzie energiczni'', Teatr Ateneum, Warszawa 05.02.1977
|Zdzisław Tobiasz
|Aristarch Pietrowicz Kuzkin
|-
|50. Michał Markowski ''Prywatne życie Piotrusia Pana'', Teatr Ateneum, Warszawa 13.02.1977
|Joanna Sienkiewicz
|Piotruś Pan
|-
|51. Dale Wasserman ''Lot nad kukułczym gniazdem'', Teatr Powszechny, Warszawa 30.06.1977
|Zbigniew Hübner
|Randle Patrick McMurphy
|-
|52. Stanisław Ignacy Witkiewicz ''Oni'', Teatr Ateneum, Warszawa 20.05.1978
|Piotr Paradowski
|Pan Kalikst Bałandaszek
|-
|53. Stanisław Wyspiański ''Tryptyk listopadowy'', Teatr Ateneum, Warszawa 23.12.1978
|Janusz Warmiński
|Wielki Książę Konstanty
|-
|54. Athol Fugard ''Wyspa'', Teatr Ateneum, Warszawa 07.05.1979
|Maciej Domański
|Winston
|-
|55. Bertolt Brecht ''Opera za trzy grosze'', Teatr Ateneum, Warszawa 23.02.1980
|Ryszard Peryt
|Mackie Majcher
|-
|56. Georg Büchner ''Śmierć Dantona'', Teatr Ateneum, Warszawa 27.11.1982
|Kazimierz Kutz
|Danton
|-
|57. William Gibson ''Dwoje na huśtawce'', Scena na piętrze, Poznań 19.02.1983
|Kazimierz Kutz
|Jerry
|-
|58. Edward Albee ''Kto się boi Wirginii Woolf'', Teatr Scena Prezentacje, Warszawa 08.02.1986
|Romuald Szejd
|George
|-
|59. Christopher Marlowe ''Edward II'', Teatr Nowy, Warszawa 06.09.1986
|Maciej Prus
|Edward II
|-
|60. Fiodor Dostojewski ''Diabeł'', Teatr Nowy, Warszawa 09.10.1987
|Wojciech Szulczyński
|Paweł Smierdiakow
|-
|61. Sławomir Mrożek ''Emigranci'', Scena na piętrze, Poznań 1987
|Krzysztof Zaleski
|xx
|-
|62. Anton Czechow ''Niedźwiedź'', Teatr Scena Prezentacje, Warszawa 21.03.1988
|Romuald Szejd
|Smirnow
|-
|63. Johann Wolfgang Goethe ''Faust'', Teatr Nowy, Warszawa 19.04.1989
|Bohdan Cybulski
|Goethe; Faust
|-
|64. Witold Gombrowicz ''Ślub'', Teatr Rozmaitości, Warszawa 16.02.1991
|Wojciech Szulczyński
|Ojciec
|-
|65. Ken Hughes ''Mały światek Sammy Lee'', Scena na Piętrze, Poznań 1991
|Zdzisław Wardejn
|Sammy
|-
|}

Polski dubbing

* 1989: ''Dwunastu gniewnych ludzi'' jako Ławnik 1
* 1985: ''Królowie przeklęci'' jako Robert dArtois
* 1983: ''Straszydła'' jako Belzebud
* 1976: ''Pogoda dla bogaczy'' jako Falconetti
* 1976: ''Ja, Klaudiusz'' jako Tyberiusz
* 1965: ''Wątła nić'' jako Alan Newell
* 1951: ''Alicja w Krainie Czarów'' jako pan Gąsienica [źródło: Wikipedia, Roman_Wilhelmi]