Życiorys
Pochodził z zamożnej rodziny warszawskich lekarzy. Jego dziadek, profesor medycyny na Uniwersytecie Warszawskim, uzyskał w 1824 roku nobilitację za wybitne zasługi w pracy naukowej. Jego dziadkiem od strony matki był znany architekt Fryderyk Albert Lessel. Gdy miał 5 lat zmarł jego ojciec, w związku z czym razem z matką zamieszkali u rodziny w majątku Grzmiące pod Radomiem.
Brandt ukończył gimnazjum w Instytucie Szlacheckim w 1858, a w 1859 podjął studia w Ecole des Ponts et Chaussées w Paryżu, które miały go przygotować do zawodu inżyniera. W Paryżu poznał Juliusza Kossaka, który namówił go do podjęcia kariery artystycznej. Następnie przez kilka miesięcy uczył się w pracowni Léona Cognieta oraz korzystał z porad Kossaka i Henryka Rodakowskiego. Jesienią 1860 wrócił do Warszawy, po czym wyruszył z Kossakiem w podróż na Ukrainę i Podole, co wywarło fundamentalny wpływ na jego późniejszą twórczość. Zadebiutował w 1861 na wystawie Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych.
W 1862 Brandt wyjechał na studia do Monachium, gdzie kształcił się w pracowni Alexandra Strähubera, a potem w klasie kompozycji Karla Pilotyego na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (w połowie lutego 1863 r. zgłosił się do Antikenklasse). Największy wpływ na rozwój jego talentu miała praca od maja 1863 roku w prywatnym atelier wybitnego niemieckiego batalisty Franza Adama. W 1869 roku obraz ''Powrót spod Wiednia - Tabor'' został zakupiony do zbiorów cesarza Austrii Franciszka Józefa.
W 1870 roku z powodu popularności wśród niemieckiej krytyki i kolekcjonerów zamieszkał na stałe w Monachium, gdzie otworzył pracownię. Od 1875 prowadził prywatną szkołę malarską, stając się przywódcą tzw. monachijskiej szkoły malarstwa polskiego, z którą byli związani m.in. Aleksander Gierymski, Bohdan Kleczyński, Alfred Kowalski, Tadeusz Ajdukiewicz, Wojciech Kossak, Leon Wyczółkowski. Tworzył głównie obrazy rodzajowo-batalistyczne i historyczne o tematyce związanej z walkami kozackimi, tatarskimi i wojnami szwedzkimi XVII w. Twórczość Brandta cechuje literackie ujęcie tematu, realizm szczegółów, swobodna kompozycja i mistrzowskie oddanie ruchu. Od młodości fascynował się dziejami XVII wiecznej Polski, a na jego sztukę wpływ miały podróże odbywane na Kresy dawnej Rzeczypospolitej (obrazy Chodkiewicz pod Chocimiem, Odbicie jasyru pod Martynowem). Brandt wywarł silny wpływ na malarstwo polskie oraz literaturę (''Trylogia'' Henryka Sienkiewicza). W 1875 powołano go na członka Berlińskiej Akademii Sztuki.
W 1877 ożenił się z Heleną z Woyciechowskich Pruszakową, właścicielką wsi Orońsko k. Radomia, gdzie spędzał letnie wakacje, tworzył i prowadził szkołę przez większą część życia (obecnie w Orońsku znajduje się Centrum Rzeźby Polskiej). W 1900 roku Brandt został wybrany honorowym członkiem Akademii Sztuk Pięknych w Pradze. W okresie późniejszym, po 1900 roku, można zaobserwować w dziełach Brandta popadanie w manierę i rutynę.
Józef Brandt stworzył kolekcję dawnej broni, strojów, instrumentów muzycznych i historycznych rekwizytów, które przekazał w testamencie narodowi polskiemu.
Do naśladowców jego twórczości należał m.in. Władysław Szerner.
Józef Brandt jest uznawany za najwybitniejszego polskiego malarza batalistycznego XIX-wieku. W 2018 roku w Muzeum Narodowym w Warszawie odbyła się pierwsza szeroka prezentacja prac Józefa Brandta. [źródło: Wikipedia, Józef_Brandt]
