Jerzy Ziętek

Życiorys

Urodził się w Szobiszowicach, dzielnicy Gliwic. Jego rodzicami byli Antoni i Maria z Urbanków{{odn|Walczak|1996|s=43}}.

W latach 1919-1921 aktywny jako działacz propolski na Górnym Śląsku. Według oficjalnej propagandy i wspomnień uczestnik powstań śląskich (biografowie Jerzego Ziętka twierdzą jednak, że w I i II powstaniu nie brał udziału, natomiast w III był łącznikiem, lecz nie był bezpośrednio zaangażowany w walki zbrojne{{odn|Walczak|1996|s=54-55}}). W 1920 pracował w komisariacie plebiscytowym na powiat gliwicko-toszecki{{odn|Walczak|1996|s=51}}. W 1922 lub 1923 przyjechał do Tarnowskich Gór. Od 1925 pełnił funkcję sekretarza Wydziału Powiatowego w Tarnowskich Górach[http://www.monitorpolski.gov.pl/MP/1928/s/16/22 M.P. z 1928 r. nr 16, poz. 22]{{odn|Walczak|1996|s=59}}. W czerwcu 1928 został zastępcą naczelnika urzędu stanu cywilnego{{odn|Walczak|1996|s=66}}. 24 stycznia 1929 został nominowany na naczelnika Radzionkowa{{odn|Walczak|1996|s=67}}. W radzie gminy jego lista uzyskała 19 na 25 głosów{{odn|Walczak|1996|s=67}}. W kolejnych wyborach do Rady Gminnej z 27 kwietnia 1930 otrzymała już tylko 1 mandat{{odn|Walczak|1996|s=71}}. W sierpniu tego samego roku został członkiem zarządu powiatowego straży pożarnej w Tarnowskich Górach. 9 lutego 1931 został wybrany na naczelnika Radzionkowa{{odn|Walczak|1996|s=74}}. Poseł na Sejm II RP III kadencji z ramienia Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem w latach 1931-1935.

Po wybuchu II wojny światowej ewakuował się wraz z innymi urzędnikami na wschód Polski, na tereny zajęte potem przez Związek Radziecki. Dostał się do obozu pracy. Od 1943 służył w Wojsku Polskim utworzonym w ZSRR. Objął stanowisko zastępcy dowódcy III Dywizji im. Romualda Traugutta. Do Katowic wrócił w randze podpułkownika. Od lutego do marca 1945 wojewoda śląski. 14 marca tego samego został został powołany na stanowisko pierwszego wicewojewody śląskiego, które pełnił do 1950{{odn|Walczak|1996|s=147}}. Jako wicewojewoda śląski powołał latem 1945 komisję, która podjęła się spisu przymusowo wywiezionych do Związku Radzieckiego przez Armię Czerwoną górników. Spis zawierał 9877 nazwisk. Komisja podjęła również działania zmierzające do zwolnienia deportowanych górników i ich powrót do domu. W wyborach do Sejmu Ustawodawczego kandydował z okręgu numer 3 obejmującego Śląsk Opolski{{odn|Walczak|1996|s=206}}. Od 1945 członek Polskiej Partii Robotniczej, następnie Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej. W okresie stalinizmu został usunięty z PZPR w efekcie kontrowersji, jakie budziła sanacyjna przeszłość i próby tworzenia władz administracyjnych na kadrach powstańców śląskich. Był inwigilowany przez komunistyczne służby bezpieczeństwa ze względu na przeszłość polityczną w II Rzeczypospolitej i kontrowersyjne decyzje kadrowe. Jego pozycja ustabilizowała się dopiero po październiku 1956. Po objęciu kierownictwa Milicji Obywatelskiej w Katowicach Franciszek Szlachcic przekazał teczki ze zgromadzonymi przeciwko Ziętkowi materiałami Edwardowi Gierkowi, który nakazał je spalić w całości przy świadkach. Ponownie w szeregi partii Jerzy Ziętek wrócił w latach 60.

Poseł na Sejm Ustawodawczy (jako przedstawiciel kolejno PPR i PZPR) oraz na Sejm PRL II, III, IV, V, VI, VII i VIII kadencji (1957-1985) z ramienia PZPR. W latach 1961-1969 przewodniczący sejmowej Komisji Budownictwa i Gospodarki Komunalnej. 2 kwietnia 1980 otwierał VIII kadencję Sejmu jako marszałek senior{{odn|Walczak|1996|s=509}}. Od 1949 do 1985 był wiceprezesem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. W latach 1950-1964 zastępca przewodniczącego, w latach 1964-1973 przewodniczący Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach, w latach 1973-1975 wojewoda katowicki. W latach 1963-1980 członek Rady Państwa, a w latach 1980-1985 zastępca przewodniczącego Rady Państwa{{odn|Walczak|1996|s=509}}. Prezes Związku Weteranów Powstań Śląskich.

5 maja 1971, w 50 rocznicę wybuchu powstań śląskich, awansowany został do stopnia generała brygady Wojska Polskiego{{odn|Walczak|1996|s=468}}.

10 czerwca 1975 odszedł na emeryturę pod naciskiem Zdzisława Grudnia, sekretarza wojewódzkiego PZPR i swojego osobistego wroga{{odn|Walczak|1996|s=504}}. Zmarł w Zabrzu{{odn|Walczak|1996|s=520}}. Został pochowany 23 listopada 1985 na cmentarzu przy ul. Francuskiej w Katowicach u boku żony{{odn|Walczak|1996|s=521}}. Dzień pogrzebu Jerzego Ziętka był dniem żałoby w województwie katowickim. W jego pogrzebie wziął udział m.in. Prezes Rady Ministrów prof. Zbigniew Messner oraz członek Biura Politycznego KC PZPR Kazimierz Barcikowski, który pożegnał zmarłego w imieniu kierownictwa partyjno-państwowego Polski. Tłumy mieszkańców województwa wzięły udział w pogrzebie{{odn|Walczak|1996|s=521}}.

Jerzy Ziętek kontynuując dzieło przedwojennego wojewody Michała Grażyńskiego, powołał do życia Uniwersytet Śląski w Katowicach, zainicjował budowę Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku na granicy miast Katowic, Chorzowa i Siemianowic Śląskich, kompleksu sanatoryjno-uzdrowiskowego Zawodzie w Ustroniu, Górnośląskiego Centrum Rehabilitacji Repty w Tarnowskich Górach, doprowadził do wybudowania hali Spodek i innych.

Pod koniec życia, mieszkając w Ustroniu, posiadał stałego spowiednika, którym był franciszkanin z klasztoru w Panewnikach o. Damian Szojda OFM.

Jerzy Ziętek był lubiany przez wielu współpracowników i społeczeństwo za to, że się nie wyróżniał, a z ludźmi rozmawiał po śląsku. W województwie docenia się jego wkład w rozwój oraz inicjację budowy wielu obiektów do dziś służących mieszkańcom. Z kolei jego krytycy zarzucają mu koniunkturalizm oraz łamanie ówczesnych przepisów. Był jedynym przedstawicielem generacji powstańczej, który osiągnął znaczniejszą pozycję w kręgu władzy komunistycznej i ostatnim wojewodą mającym za sobą przedwojenną, niekomunistyczną działalność polityczną.

W 1978 reżyser filmowy i dokumentalista górnośląski Antoni Halor stworzył portret filmowy wojewody gen. Jerzego Ziętka w wielokrotnie nagradzanym filmie dokumentalnym ''Człowiek z laską czyli portret człowieka praktycznego''.

19 listopada 2005 w parku przy Rondzie gen. Jerzego Ziętka nastąpiło uroczyste odsłonięcie pomnika generała. Powstał on dzięki Społecznemu Komitetowi Budowy Pomnika Generała Jerzego Ziętka w Katowicach. Dzień później przypadła 20 rocznica śmierci ''Jorga''.

Miał syna Mariana i córkę Salomeę. Jego najmłodszy wnuk - Jerzy - był posłem (do 2014 reprezentował Platformę Obywatelską, potem był niezrzeszony, w 2015 nie uzyskał mandatu z listy Polskiego Stronnictwa Ludowego). [źródło: Wikipedia, Jerzy_Ziętek]

Postać Jerzego Ziętka w kulturze masowej

Nazwisko wojewody Ziętka pojawia się w piosence Kazika Staszewskiego pt. Mars napada. [źródło: Wikipedia, Jerzy_Ziętek]