Krystyna Feldman

Życiorys

Urodziła się w rodzinie polsko-żydowskiej. Była córką aktora specjalizującego się w rolach szekspirowskich, uchodzącego za gwiazdę początku XX wieku Ferdynanda Feldmana i aktorki teatralnej i śpiewaczki operowej Katarzyny Feldman z domu Sawickiej. Grała małe role od piątego roku życia. Po śmierci ojca (zm. 3 czerwca 1919) matka kształciła ją w prywatnym lwowskim studio aktorskim prowadzonym przez aktora Janusza Strachockiego. W 1934 ukończyła gimnazjum im. Królowej Jadwigi we Lwowie; maturę zdała eksternistycznie, aby zdążyć na egzaminy do szkoły teatralnej. Po trzech latach nauki, w 1937, ukończyła Państwowy Instytut Sztuki Teatralnej w Warszawie. Niedługo potem debiutowała w Teatrze Miejskim we Lwowie. W 1939 została zaangażowana do teatru w Łucku, jednak po wybuchu II wojny światowej wróciła do Lwowa. W 1942 została zaprzysiężona jako żołnierz Armii Krajowej. Pełniła w niej funkcję łączniczki.

Na scenę teatru lwowskiego powróciła w 1944 po wkroczeniu do miasta Armii Czerwonej. Zagrała wówczas męską rolę Staszka w ''Weselu'' Wyspiańskiego, reżyserowanym przez Aleksandra Bardiniego. Po wojnie występowała w teatrach, między innymi Łodzi (przez kilkanaście lat była aktorką i pomocnikiem reżysera oraz reżyserem u Kazimierza Dejmka w Teatrze Nowym, występowała również w tamtejszym Teatrze Powszechnym), Katowic, Szczecina, Opola, Krakowa (w Teatrze Ludowym w Nowej Hucie) i Poznania (w Teatrze Polskim oraz - od 1983 - w Teatrze Nowym.

Zagrała również kilkanaście ról w spektaklach Teatru Telewizji, między innymi u Jerzego Antczaka, Andrzeja Barańskiego, Rudolfa Zioły, Olgi Lipińskiej i trzykrotnie u Izabelli Cywińskiej.

W 1980 roku Służba Bezpieczeństwa wszczęła wobec aktorki sprawę operacyjnego rozpoznania o kryptonimie Aranżerka. Krystynę Feldman zaczęto nękać po tym, jak podpisała list w obronie autonomii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Mimo kontroli korespondencji, częstych rewizji w mieszkaniu i wielu utrudnień w rozwoju kariery aktorka nie dała się złamać. [źródło: Wikipedia, Krystyna_Feldman]

Życie prywatne

Jej partnerem życiowym był blisko 26 lat od niej starszy Stanisław Bryliński. Urodził się 1 maja 1890, zmarł 10 października 1953 roku. (Podobna różnica wieku dzieliła jej rodziców.)

Feldman zmarła w swoim poznańskim mieszkaniu 24 stycznia 2007. Pochowano ją w alei Zasłużonych na cmentarzu Miłostowskim w Poznaniu. Zgodnie z życzeniem złożono ją do grobu w kostiumie z ostatniego spektaklu - monodramu ''I to mi zostało''. [źródło: Wikipedia, Krystyna_Feldman]

Kariera filmowa

Już pierwsza filmowa rola - dewotki w ''Celulozie'' (1953) Jerzego Kawalerowicza - na długo ukształtowała jej kinowe emploi. Podobną postać, wyraźnie jednak różnicowaną charakterologicznie, obdarzaną stale indywidualnym rysem, powtarzała w ''Kaloszach szczęścia'' (1958), ''Awanturze o Basię'' (1959), ''Dwu żebrach Adama'' (1963), ''Piekle i niebie'' (1966), ''Czerwonym i złotym'' (1969), czy w ''Głosie z tamtego świata'' (1962) Stanisława Różewicza, gdzie po raz pierwszy pojawiła się w roli nieepizodycznej.

Stała się jedną z najbardziej wyrazistych aktorek drugiego i trzeciego planu. Na ekranie tworzyła różne, często sprzeczne wewnętrznie typy, w których groteska mieszała się z powagą, ekscentryczność ze spokojem, fizyczna słabość z siłą i charyzmą. Grała postaci hrabin (''Godzina pąsowej róży'', 1963), żebraczek (''Mansarda'', 1963; ''Dwa księżyce'', 1993), działaczek społecznych (''Święta wojna'', 1965), chłopek (''Samotność we dwoje'', 1968), pijaczek (''Nad rzeką, której nie ma'', 1991), oszustek (odcinek 4 serialu ''Kapitan Sowa na tropie''), sędzin (''Otello z M-2'', 1968) czy królowych (''Ubu król'', 2003).

Szerokiej publiczności dała się poznać dopiero w latach osiemdziesiątych, po roli zdziwaczałej ciotki głównego bohatera w ''Yesterday'' Radosława Piwowarskiego. Często współpracowała z młodymi, debiutującymi twórcami, w tym Janem Jakubem Kolskim (''Pogrzeb kartofla''), Konradem Szołajskim (''Człowiek z...'') i Mariuszem Trelińskim (''Łagodna''). Masową popularność zyskała w wieku 83 lat, kiedy zagrała babcię Rozalię w popularnym serialu ''Świat według Kiepskich''.

W 2004 roku, w wieku osiemdziesięciu ośmiu lat, wystąpiła po raz pierwszy w głównej roli. W ''Moim Nikiforze'' Krzysztofa Krauzego wcieliła się w postać malarza Nikifora Krynickiego. Jej kreacja spotkała się z entuzjastycznym przyjęciem publiczności, krytyków oraz jurorów polskich i zagranicznych festiwali filmowych. Nikifor nie był jednak pierwszą męską rolą w jej dorobku. Oprócz wspomnianego wcześniej Staszka z ''Wesela'' w teatrze grała także role Kaja w ''Królowej Śniegu'' i pana Ciuciumkiewicza w ''Domu otwartym''.

Feldman aktywnie wspierała działalność poznańskiego studenckiego Teatrzyku Towarzyskiego Jacka Kowalskiego. [źródło: Wikipedia, Krystyna_Feldman]

Uwagi

{{Uwagi|
Na prośbę Krystyny Feldman order miał być wręczony 14 lutego 2007, ale ze względu na śmierć aktorki nie doszło do ceremonii. Zarząd Kapituły pierwszy raz w historii tego odznaczenia wydał zgodę na przekazanie Orderu na ręce spadkobierców i uznał aktorkę za pełnoprawnego Kawalera Orderu Uśmiechu.
}} [źródło: Wikipedia, Krystyna_Feldman]