Wybierz język

polski

Zamknij

cmentarz: Powązki, Warszawa
fotografia: Jacek Michiej
Mosze Broderson
Mosze Broderson, także Mojżesz lub Mojsze Broderzon (jid. -; ur. 23 listopada 1890 w Moskwie, zm. 17 sierpnia 1956 w Warszawie) - polski poeta tworzący w języku jidysz, malarz i rysownik żydowskiego pochodzenia. Był jedną z czołowych postaci żydowskiej awangardy w Łodzi oraz czołowych poetów okresu międzywojennego w Polsce. Twórca, w 1927 r. (m.in. wraz z żoną Miriam), popularnego w Łodzi i Polsce Łódzkiego Żydowskiego Rewiowo-Kameralnego Teatru Ararat. [źródło: Wikipedia, Mosze_Broderson|Mojżesz_Broder]
Życiorys
Lata I wojny światowej spędził w Moskwie, gdzie utrzymywał stałe kontakty z rosyjskimi artystami. Debiutował jako poeta w 1914 tomikiem poezji ''Szwarce fliterlech'' (pol. ''Czarne świecidełka''). Od 1918 mieszkał w Łodzi. Tam też zaczął wydawać pierwsze w Polsce ekspresjonistyczne czasopismo żydowskie - almanach ''Jung Jidysz'' (1919), w którym m.in. publikował swoje grafiki i wiersze. Był współzałożycielem (na bazie almanachu) grupy Jung Jidysz, autorem nazwy i twórcą jej założeń ideowych, propagujących poszukiwanie narodowej sztuki żydowskiej. Projektował okładki tomików poezji, ilustrował swoje utwory. W 1922 zainicjował powstanie teatru marionetek ''Chad gadje''. W tym też roku odbyła się premiera opery żydowskiej ''Dowid un Basszewe'' (pol. ''Dawid i Batszewa'') do libretta jego autorstwa, do której scenografię zaprojektował i wykonał Władysław Wajntraub. Napisał scenariusz do filmu Weseli biedacy zrealizowanego w 1937, w którym w głównych rolach wystąpili aktorzy teatru Ararat, który był ukoronowaniem ogólnopolskiej sławy tego teatru i jego twórcy. Wydawał w Polsce i Związku Radzieckim.

W 1948 zesłany na Syberię, skąd powrócił do Polski. Jego prace plastyczne i twórczość literacka należą do nurtu ekspresjonistyczno-futurystycznego, cechuje je dążenie do abstrakcji i geometryzacji form, nastroje pesymistyczne oraz motywy ikonograficzne czerpane ze świata fantazji i wielkiego miasta. Pisał teksty piosenek dla dzieci, utwory kabaretowe i libretta operowe. Zasłynął głównie utworami poetyckimi: ''Szwarc szabes'' (1920), ''Dos lecte lid'' (1974) oraz wierszem ''Cu di sztern'' (pol. ''Do gwiazd'', 1922), którego fragment stał się mottem programowym warszawskiej grupy Chaljastre.

Mosze Broderson pochowany został na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie. Po dewastacji jego grobu, jego córka Anetta (ur. 1920) przewiozła prochy ojca do Izraela na cmentarz Kirjat Szaul w Tel Awiwie. Pośmiertnie jego teksty były wykorzystywane w przedstawieniach Teatru Żydowskiego w Warszawie: ''Sure Szejndl'' z 1966 i ''Wielka wygrana'' z 1972 i 1985. [źródło: Wikipedia, Mosze_Broderson|Mojżesz_Broder]
Operatorem serwisu jest
Erkwadrat sp. z o.o.
ul. Letnia 16
05-510 Chyliczki
123-139-4399
+48 (22) 350 75 61
kontakt@pamietam.pl
facebook/pamietam
Rozliczenia transakcji
kartą płatniczą i e-przelewem
przeprowadzane są za pośrednictwem
dotpay.pl