Życiorys
Był synem Adalberta (wzgl. Wojciecha, 1855-1902, który był mechanikiem) i Weroniki (1861-1941) Zwonarzów, bratem Eugeniusza (1881-1945), Wilhelma (1883-1957, podpułkownik Wojska Polskiego), Rudolfa, Jolanty, Jadwigi, Matyldy. Z rodziną zamieszkiwał pod Stanisławowem, a po śmierci ojca, wraz z matką będącą pochodzenia węgierskiego i rodzeństwem zamieszkiwał czasowo w Budapeszcie.
Przed 1914 był studentem politechniki w Budapeszcie. W czasie I wojny światowej służył jako żołnierz armii austro-węgierskiej. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego i brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W okresie II Rzeczypospolitej zamieszkał w Lesku, gdzie ożenił się z Franciszką z domu Jodłowską, pochodzącą z tego miasta. Prowadził zakład o charakterze mechanicznym i ślusarskim, usytuowany przy ul. Grunwaldzkiej, zyskując szacunek u miejscowej ludności{{odn|Budziak. Dzieje Leska 1918-1939|s=196}}. W okresie międzywojennym pracował także jako szofer{{odn|Budziak. Dzieje Leska 1918-1939|s=79}}. Został zawodnikiem założonego w 1923 klubu piłkarskiego Sanovia Lesko oraz tłumaczył na rzecz zawodników drużyny wskazówki do prowadzenia treningów piłki nożnej, zamieszczonych w węgierskim czasopiśmie Magyarfutball{{odn|Budziak. Dzieje Leska 1918-1939|s=156}}.
Po wybuchu II wojny światowej brał udział w kampanii wrześniowej, później był uczestnikiem polskiego ruchu oporu. Z uwagi na pochodzenie węgierskie był traktowany mniej rygorystycznie przez Niemców, którzy także korzystali z usług jego warsztatu. W okresie okupacji niemieckiej zaangażował się w działalność konspiracyjną, pracując w szkole zawodowej uczestniczył w tajnym nauczaniu używając pseudonimu Verona. Uczestniczył w kolportażu tajnej prasy i instrukcji w ramach Polskiej Organizacji Zbrojnej (POZ), współpracując wówczas z Alojzym Bełzą i Mieczysławem Przystaszem. Ukrywał przed Niemcami sześcioro Żydów. Zbiegłych z obozu przejściowego Zwangsarbeitslager Zaslaw lekarza dr. Natana Wallacha i jego żonę Jafę od grudnia 1942 przez ponad 22 miesiące umieścił w wykonanej jamie ziemnej (schronie), usytuowanej pod swoim warsztatem, położonym w centralnej części Leska. Później ukrywał tam także braci Jafy, Pinka i Milka Manasterów, a od lata 1944 również ich siostrę Annę. Równocześnie zadbał o schronienie dla córki Wallachów, Reny (ur. 1938, później pod nazwiskiem Bernstein), którą w 1942 przekazał Zofii Czemerys (córka jego brata Eugeniusza, żona oficera WP, Tadeusza Czemerysa) w Zagórzu, a wobec zagrożenia denuncjacją, oddał pod opiekę Jana Kąkola i Magdaleny Mielniczek w leśniczówce Czarny Dział w Bezmiechowej Dolnej.
W 1967 Józef Zwonarz wraz z żoną Franciszką (1908-1971) został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata (nr 331). Z uwagi na trwającą wojnę na Bliskim Wschodzie otrzymali to wyróżnienie w 1980 w Brukseli. Oboje zostali pochowani na cmentarzu w Lesku. Mieli sześcioro dzieci: Marię, Janinę, Zofię, Franciszka, Helenę i Romualda.
Jafa Wallach spisała wspomnienia, które zostały wydane w Stanach Zjednoczonych pt. ''Bitter Freedom. Memoirs of a Holocaust Survivor'' nakładem Hermitage Publishers w 2006. Wydanie w polskim przekładzie wydano w 2012 pt. ''Gorzka wolność. Wspomnienia ocalonej z holocaustu'' w opracowaniu Elżbiety Rączy nakładem Instytutu Pamięci Narodowej w Rzeszowie. Pisarz Kalman Segal w swojej reportażowej powieści pt. ''Nad dziwną rzeką Sambation'', napisanej w 1955 i wydanej w 1957, zawarł odniesienia Józefa Zwonarza i ocalenia przez niego rodziny żydowskiej. [źródło: Wikipedia, Józef_Zwonarz]
