Bożena Stelmachowska

Rodzina

Jej ojciec - Ksawery (zm. 1908) był architektem. Matka - Ludwika z Hundtów pochodziła z rodziny emigrantów szkockich osiadłych na Pałukach, w miejscowości Ośno. Była najmłodsza z sześciorga rodzeństwa. Brat Bronisław (ur. 1883, zm. 1940 w Katyniu) był prawnikiem i profesorem Uniwersytetu Poznańskiego oraz Sędzią Sądu Najwyższego. Brat Metody (ur. 1885, zm. 1927) w latach 1919-1927 był starostą rawickim. [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]

Wykształcenie i praca

W 1908 roku skończyła pensję żeńską. W latach 1911-1918 pracowała jako nauczycielka języka polskiego w tajnej szkole polskiej przy parafii Św. Łazarza w Poznaniu. W tym czasie uczyła się historii i literatury polskiej na kursach organizowanych przez tajne Towarzystwo Tomasza Zana i Towarzystwo Pomocy Rodzicielskiej oraz na wyższych kursach dla dziewcząt im. Królowej Jadwigi. W latach 1919-1925 studiowała na Uniwersytecie Poznańskim archeologię pod kierunkiem Prof. Józefa Kostrzewskiego i etnografię pod kierunkiem Jana Stanisława Bystronia. W 1925 roku uzyskała tytuł doktora na podstawie rozprawy ''System trzech epok w prehistorii polskiej''. W latach 1920-1928 pracowała jako asystentka bibliotekarza w Katedrze Etnografii. W latach 1934-1939 pracowała jako kustosz w Muzeum Miejskim w Poznaniu, pełniąc funkcję kierowniczą. W 1939 uzyskała stopień doktora habilitowanego na Uniwersytecie Warszawskim na podstawie dwóch publikacji: ''Rok obrzędowy na Pomorzu'' (Toruń 1933) oraz ''Podkoziołek'' w obrzędowości ''zapustnej Polski zachodniej'', (Poznań 1933). W okresie II wojny światowej wykładała etnografię na tajnym Uniwersytecie Ziem Zachodnich. Od maja 1945 do stycznia 1946 pracowała na stanowisku nieetatowego docenta na Uniwersytecie Poznańskim. W 1945 roku została zatrudniona w Katedrze Etnologii i Etnografii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, od 1946 na stanowisku profesora nadzwyczajnego. Współpracowała z Instytutem Bałtyckim w Gdańsku, Instytutem Zachodniosłowiańskim w Poznaniu, Szkołą Morską w Gdyni (dla której zbierała eksponaty etnograficzne). Pomagała w organizacji wystaw w Muzeum w Kartuzach i Muzeum w Kwidzynie. [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]

Działalność naukowa

Redagowała wydawane przez Instytut Zachodnio-Słowiański Uniwersytetu Poznańskiego zeszyty "Archiwum Etnograficzne". Współpracowała z Komisją Etnograficzną Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1945 roku była członkinią Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego (w latach 1945-1947 oraz 1953-1956 będąc członkinią Zarządu Głównego). Współpracowała z CPLiA oraz zespołami folklorystycznymi.

Była autorką publikacji książkowych, z których dwie ukazały się już po jej śmierci. Jej dorobek naukowy obejmuje kilkadziesiąt artykułów opublikowanych w czasopismach naukowych o profilu archeologicznym: Z Otchłani wieków: pismo poświęcone pradziejom Polski", Przegląd archeologiczny, etnograficznym: Lud i Polska sztuka ludowa oraz pozostałych: Przegląd Zachodni, Teka Pomorska, Ziemia, Slavia Occidentalis, Kronika Miasta Poznania, Kwartalnik Historii Kultury Materialnej, Głos Uczelni. Oprócz tego artykuły o charakterze popularnonaukowym publikowane były na łamach gazet: Jantar, Kurier poznański, Głos Wielkopolski, Życie Warszawy, Rzeczpospolita, Dziennik Bałtycki, Rejsy (dodatek do Dziennika Bałtyckiego).

Wykształciła wielu uczniów, którzy brali wraz z nią udział w terenowych badaniach etnograficznych Pomorza Gdańskiego i Zachodniego. [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]

Działalność społeczna

Działaczka Narodowej Demokracji, była kierowniczką działu "Ruch kobiecy" organu Narodowej Organizacji Kobiet Stronnictwa Narodowego. Została za to odznaczona w 1938 roku orderem Polonia Restituta. [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]

Śmierć i spuścizna

Zmarła 21 listopada 1956 roku w Toruniu. Staraniem jej długoletniej towarzyszki życia Wandy Brzeskiej została pochowana na Cmentarzu Górczyńskim w Poznaniu. W 1963 roku archiwum naukowe i prywatne zostało przekazane w akcie darowizny do [http://www.archpan.poznan.pl/ Archiwum PAN Oddział w Poznaniu]. [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]

Bibliografia

Anna Kutrzeba-Pojnarowa, ''Kultura ludowa i jej badacze. Mit i rzeczywistość'', Warszawa 1977.

Dorota Krystyna Rembiszewska, ''Etnografka o etnografce. Bożena Stelmachowska we wspomnieniach Wandy Brzeskiej,'' w: G. Kubica, K. Majbroda (red.), ''Obserwatorki z wyobraźnią. Etnograficzne i socjologiczne pisarstwo kobiet.'' Wrocław 2014, s. 287-295.

{{Kontrola autorytatywna}}

{{SORTUJ:Stelmachowska, Bożena}}
Kategoria:Ludzie związani z Wrześnią
Kategoria:Polscy etnografowie
Kategoria:Urodzeni w 1889
Kategoria:Zmarli w 1955 [źródło: Wikipedia, Bożena_Stelmachowska]